'Opuara'a no te patu i te hō'ē Pū 'Ihirave'a Tū'aro i Taharu'u-Papara

Ua farii te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau i te 'ōpuara'a no te fa'aaura'a no ni'a i te horo'ara'a i te hō'ē tauturu moni na te Haunui, no te paturu faufa'a monira'a i te patura'a i te hō'ē Pū 'Ihirave'a Tū'aro i Taharu'u-Papara, na roto i te tapura 'ohipa no te fa'a'ira'a i te mau patura'a rarahi a te 'Āfata Ta'a-è no te Fa'ahotura'a (F.E.I.) 2017.

Te ho'o no taua tapura 'ohipa ra no te patura'a ho'e Pū 'Ihirave'a Tū'aro i Taharu'u-Papara no te rahira'a e 200 m2, ua matutuhia i ni'a i te faito 145.770.000 toata farane TTC. Te tuha'a faufa'a moni a te Haunui, tei ni'a ia i te faito 103.200 000 toata farane HT, tei ni'a ia i te faito e 80% no te paturu faufa'a monira'a 'aita ra e tute to roto, 'ōia ho'i, 129.000.000 toata farane HT. Ua fa'ata'ahia e ha'amata te mau tapura 'ohipa i te novema i mua nei no te ho'e roara'a no te mau tapura 'ohipa, 10 'ava'e.

Te reira tauturura'a moni no roto mai i te 'Āfata a te Haufenua, e 'aufau ta'ato'ahia atu ia i roto i te Pū no te Feia 'Āpi e no te mau Tu'aro no Porinetia farani, o 'ōia te ti'a'au i taua tapura 'ohipa ra.


Fa'atauira'a i te tarena no te mau fa'anahora'a rarahi no te tū'aro

I roto i tā'na putuputura'a no te 8 no titema i mā'iri a'e nei, ua ha'amana te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau i te tarena 2017 no te mau fa'anahora'a rarahi no te tū'aro a te Fenua nei. Ua fa'aoti te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau e tu'u fa'ahou mai na ni'a mai e 4 mau fa'anahora'a hau atu i ni'a i te tapura no te mau ta'urua rarahi tū'aro no teie matahiti.

Te reira mau fa'anahora'a o teie ia, te 'Au'a no te Mao'ara'a Popo i roto i te 'Ete, no te tuha'a no Patitifa, o te fa'atupuhia i te 18 no 'atopa i mua nei, e te 'Amuitahira'a Tahiti no te Mao'ara'a Popo i roto i te 'Ete, o tei farii mai na ho'e tauturu moni i ni'a i te faito e 500 000 toata farane na te Haufenua, te Raid litchis no Tubuai, fa'atupuhia e te Tomite no te mau TU'aro no Tubuai (tauturu moni no te faito 1 mirioni toata farane), i te 24 no novema, te Ha'utira'a piriteina no Tahiti e no to'na mau Motu, fa'atupuhia e te 'Āmuitahira'a Ma'ona no Porinetia, i te 25 no novema (tauturu moni 500 000 toata farane), e te Papeete Araao 7s 2017, fa'atupuhia e te Fa'ahorora'a Popo 'Orapa no Papeete, e tapurahia no te 1 no titema (tauturu moni 1,5 mirioni toata farane).

Ei ha'amana'ora'a, e toru fa'ahou atu a mau fa'anahora'a tu'aro rarahi o tei tapura ato'ahia i ni'a i te tarena no teie hope'a matahiti, mai te, Hawaiki Nui Va'a, i te 1 no novema, e te Harura'a Ti'ara'a 'Aito no Porinetia no te Horora'a Atea no te Ha'apiira'a, i te 30 no novema.


Ha'amaura'a e fa'atupura'a ite Pereve Toro'a porinetia no te tareni Arata'i no te mau tapura 'ohipa fa'a'eta'etara'a tino natura 'i

Ua ha'amana te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau i roto i tā'na putuputura'a no teie iho nei mahana toru 27 no tetepa, i te ha'amaura'a, na roto i te fa'anahora'a no te hō'ē fa'aotira'a mana, i te Pereve Toro'a Porinetia no te Arata'i i te mau Tapura 'Ohipa Fa'a'eta'etara'a Tino na roto i te Natura, o te horo'a i te tino o te mau ra i te reira parau tu'ite i te mana e te nehenehera'a e ha'apii e e rauti, i rotopu i te mau huru faito huira'atira ato'a, na roto i te ti'amara'a hope, e na ni'a i to'na iho i'oa, i te hō'ē tareni fa'a'eta'etara'a tino na roto i te natura no Porinetia farani.

Te fā a te reira parau tu'ite 'āpi, o te fa'ahotura'a ia i te mau tareni maitata'i e ma te ro'o-hia'-ore-hia e te 'ati i te mau vahi ato'a no te Fenua nei, e te 'iriti ato'ara'a i te mau fa'atupura'a ti'ara'a 'ohipa e no te fa'aora'a i te feia 'api i roto i te tuha'a no te 'ohipa.

Te tatara ra te fa'aotira'a mana o tei ha'amanahia i teie iho nei mahana, i te fa'anahora'a 'ōtahi no te mau toro'a arata'i, e o te turu'i i ni'a i te mau nota fa'a'ite no ni'a i taua tapura 'ohipa ra, o rātou tata'itahi e mea fa'atupuhia e te fa'aotira'a mana.

No reira, e piti tanotara'a o te tu'uhia'tu i mua nei i roto i te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau : te matameha'i, no te hatua fa'aterera'a i te mau « tapura 'ohipa tairoto » e te piti no te « hopura'a na raro i te moana ».


Tauturu i te Harura'a Ti'ara'a 'Aito no te Ao no te Va'a

No tre fa'aineinera'a i te mau Harura'a Ti'ara'a 'Aito no te Ao no te Va'a, o tei tapurahia no te tiurai 2018, i Tahiti, ua fa'ata'a te 'Apo'ora'a a te mau Fa'aterehau ho'e tauturu moni i ni'a i te faito e 22 mirioni toata farane ei faufa'a moni fa'ahotura'a e e 2 mirioni toata faren ei faufa'a moni no te terera'a 'ohipa roto na te Tomite Fa'atupu no te Fenua nei (TFF=COL) Tahiti Va'a.

NO te tuha'a note Fa'ahotura'a, no te ho'ora'a mai ia i te materia : te mau va’a,e te mau rave'a no te fa'aorara'a i te pae ihoa no te parurura'a 'eiaha ia ro'ohia e te 'ati taua fa'anahora'a rahi ra. No te tuha'a no te terera'a 'ohipa roto, no te tauturura'a ia i te ha'amaura'a i te mau tapura 'ohipa a te TFF (COL), i roto i te ta'ato'ara'a no te matahiti, no ni'a ihoa ra i te mau tapura 'ohipa no te mau autahira'a o te Va'a No Te Ora fa'ataehia ta'a-è-hia na te mauhuira'atira ta'a-è, i roto i te mau aroa ruroa a'e, e na te mau ta'ata huma, e vetahi atu a.


Horo'ara'a i te tauturu moni o te terera'a 'ohipa roto a te mau ta'atira'a tu'aro e a te feia 'api

Ua hi'opo'a te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau 10 mau pu'eparau anira'a tauturu moni na te mau ta'atira'a na te Feia 'Āpi e na te mau Tu'aro no te hō'ē faito ta'ato'a e 3.805.700 toata farane. Teie i muri nei te mau tauturu moni i horo'ahia :

Mau tauturu moni no te terera'a 'ohipa roto no te mau tapura 'ohipa rarahi no 2017 :
· Mau tauturu moni tū'aro :
o «Te Ui Tama No Ragnivavae» no te ho'e faito 118.000 toata farane;
o «Hei Poeiti» no te hō'ē faito 148.000 toata farane;
o «Rimatara va’a» no te hō'ē faito 148.000 toata farane;
o «Team Tubuai» no te hō'ē faito 178.000 toata farane;
o «Tomite futsal de Tubuai» no te hō'ē faito 296.000 toata farane;
o «Tamarii Heiva no Narai» no te hō'ē faito 118.000 toata farane;
o «Kite Camp no Tubuai» no te hō'ē faito 118.000 toata farane;
· Mau 'Āmuitahira'a tu'aro :
o «'Āmuitahira'a Tahiti no te Fa'ahorora'a Moto» no te hō'ē faito 1.286.700 toata farane;
o «'Āmuitahira'a Tahiti no te Te'ara'a» no te hō'ē faito 900.000 toata farane;

Hau atu i te reira, ho'e tauturu moni e 495.000 toata farane o tei horo'ahia na te 'Āmuitahira'a Tahiti no te Tirihorora'a no te 'āmuira'a atu i roto i te ma harura'a 'aito ha'apiira'a no te Tirihorora'a i Niu Terani, o tei tupu na i te 25 ra no mati e tae mai i e 3 no 'eperera, e i roto i te Harura'a ti'ara'a 'aito no Farani no te Teina i te tiunu i ma'iri a'e nei.


'Ōpuara'a no te Ture 'Ai'a no te fa'ature i te ti'ara'a e te toro'a 'aivana'a-ha'apa'o tai'o faufa'a moni

Na roto i te tu'ura'a mana'o o te Mono-Peretiteni no Porinetia farani, ua hapono atu te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau, no te ui i te mana'o, o te 'Āpo'ora'a Matutu Ti'arau Matau'i, i te 'opuara'a Ture 'Ai'a no te fa'ature i te ti'ara'a e te toro'a 'aivana'a-ha'apa'o tai'o faufa'a moni e te ha'amau manara'a i te ti'ara'a no te mau 'aivana'a-ha'apa'o tai'o faufa'a moni.

Te fa'atere'aura'a i te hō'ē ha'apa'o tai'ora'a faufa'a moni, e tuha'a faufa'a rahi ia no te terera'a 'ohipa roto a te mau taiete 'ohipa ato'a e nehenehe ai e hi'opo'a maita'i i te tere maita'ira'a te 'ea no tā'na mau tapura 'ohipa. E mea fa'ahepohia 'ōia e te Ture no te Tapiho'ora'a o te titau i te mau tapiho'o tauiha'a ia fa'atano maita'ihia te mau numera faufa'a moni matahiti e ia tamau maitehia te reira i te fa'atano i te mau taime ato'a, ma te paraumau e ma te horo'a i ni'a i te reira i te huru mau no te ho'e faufa'a tupuna ti'a, no te ti'ara'a o te pae faufa'a moni e te huru mau no te ti'ara'a o te taiete. E titau ato'ahia te mau tino e 'ere i te mau tapiho'o tauiha'a ia fa'atura i te mau titaura'a no te tu'ura'a mai te ho'e parau ha'apapa e te ho'e numera no te mau faufa'a o mai ia au i te titaura'a a te Ture no te mau Tute, ia tahiti noa'tu ta ratou mau tapura 'ohipa na ni'a mai i te ho'e faito no tā'na mau numera fa'ahotura'a.

I Porinetia farani nei, e nehenehe ta te mau taiete 'ohipa e horo no te ti'a'aura'a i ta ratou ha'apa'ora'a hi'opo'ara'a faufa'a i te mau ti'a toro'a ti'ama, ia au i to ratou mau ti'ara'a e mau 'aravihi. E faufa'a rahi to te reira no te tupu maita'ira'a o te totaiete. Te hō'ē hi'opo'ara'a hi'opo'ara'a i te faufa'a moni tano 'ore, o tei 'orei 'afaro te ta'ato'ara'a e o te 'afaro 'ore, e fa'atupu mai ia i te mau fifi rarahi. Teie ra, 'aita roa'tu hō'ē iti noa a'e e fa'aturera'a porinetia no te toro'a hi'opo'a ha'apa'o i te faufa'a moni, e vaira e tae roa mai i teie nei taime.

E titau ia taua Ture 'Ai'a ra e pu'ohu i te matahiti 'ohipara'a no taua toro'a ha'apa'o hi'opo'ara'a faufa'a monira na roto i te ti'ara'a ti'ama, no te titau i te tanora'a o te mau numerara'a faufa'a moni i Porinetia farani, o te pu'ohu nei piri i te 200 rahira'a ta'ata. Te mau 'aivana'a-ha'apa'o hi'opo'a faufa'a moni, tei ni'a rātou i te rahira'a e 35 rahira'a ta'ata e 14 mau totaiete 'aivana'a-hi'opo'a ha'apa'o faufa'a moni.

No reira, e 'ite te 'ōpuara'a no te fa'aturera'a e 2 pupu toro'a : te mau 'aivana'a-ha'apa'o hi'opo'a faufa'a moni tamau 'ore, e te mea mana parau tu'ite teitei. Te mau ha'apa'o hi'opo'a faufa'a moni parau tu'ite teitei mana 'aravihi, ta ratou mau tareni ia fa'aauhioa'tu i ta te mau 'aivana'a-ha'apa'o hi'opo'a faufa'a moni, e mea iti mai ta ratou tahua 'ohipara'a, o te nehenehe e vai pu'etau maoro.


'Iritira'a i te hō'ē faito rahira'a ta'oti'ahia no te poro'ira'a i te mau Tiare tapupuhia no te mau 'oro'a no te mau Varua e no te Here no 2018

Ua ha'amana te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau i te mau faito rahira'a Tiare tapupuhia e poro'ihia i te ara no te mau 'oro'a no te mau Varua e no te Here no 2018. Ua ha'amauhia te reira mau numera rahira'a, na roto i te fafa ato'ara'ahia'tu te mana'o o te mau ti'a toro'a no te reira tuha'a e i muri a'e i te horo'ara'a mai te Tomite no te mau Tiare Tapupuhia i tō'na mana'o.

I muri a'e i te hi'opo'ara'ahia te mau mana'o i tu'uhia mai, ua fa'aoti te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau e 'iriti i te hō'ē faito rahi i ni'a i e rahira'a 15 800 mau 'āma'a tiare tapupuhia no te 'Ōro'a o te mau Varua e e 15 255 mau 'āma'a tiare tapupuhia no te 'Ōro'a no te Here 2018.


Paturu i te fa'ahotura'a a te mau taiete 'ohipa na'ina'i : tauturu moni no te ha'amahuta i te tahua tauto'ora'a no Porinetia farani

Na roto i te Hoho'a no e mau tapura 'ohipa fa'arava'ira'a faufa'a a te 'Āpo'ora'ahau, ua ha'amauhia mai te Ta'atira'a Tauto'ora'a Porinetia farani (FPF=IPF) ia au i te mau huru tahua Fa'atupura'a no te Fenua nei o tei ha'amaita'ihia na i Farani e i roto i te Ara Moana. E fa'ahopehua roa mai 'oia i te tauturu no te fa'atupura'a, i te fa'ahotura'a e i te fa'atere fa'ahoura'a i te mau taiete 'ohipa i Porinetia farani nei, mai te mau fa'anahora'a e vai nei a te ADIE, a te SOFIDEP, a te CAGEST e aore a ia, a te CCISM.

E 'ohipa teta'atira'a i te mau vahi ato'a no te fenua nei. Ta'na fa o te tatarara'a ia e te ha'amaita'ira'a i te tauto'ora'a fa'atupu ti'ara'a 'ohipa, i te mau tapura 'ohipa no te maita'i e no te mau tareni 'api no te paturura'a i te fa'atupura'a ti'ara'a 'ohipa, no te ha'amahuta fa'ahoura'a i te mau taiete 'ohipa na'ina'i e te mea 'afa rarahi. E turu'i ta'na tareni i te roara'a mai te ho'e tauturu faufa'a moni huru faito « 'aitarahura'a hanahana », ma te fa'aho'ira'a 'ore e ma te taime 'ore, ia nehenehe i te ta'ata na'na te 'ōpuara'a, e fa'arahi i tā'na mau faufa'a moni iho a ta'na taiete 'ohipa a nehenehe atu ai ia'na e fana'o i te hō'ē fa'a'ohiera'a no te ani i te hō'ē 'aitarahura'a i roto i te mau faremoni.

Hau atu i te reira, e horo'a mai te ta'atira'a i te hō'ē tauturu na roto i te mape'era'a i te mau tino na ratou te mau 'opuara'a, e na roto i te hō'ē pa'epa'era'a 'ihi rave'a 'aravihi. E te hope'a roa, e 'amui ato'a mai 'ōia i te tahi è atu mau rave'a no te paturura'a i te maui taiete 'ohipa no te fa'a'ohie i te feia e 'ōpuara'a ta ratou i roto i te veuveu fa'arava'ira'a faufa'a e totiare.

Ua fa'aoti te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau e mape'e fa'arava'ira'a faufa'a i te ha'amatara'a no taua fa'anahora'a rana roto i te horo'ara'a no te terera'a 'ohipa roto o taua ta'atira'a ra ho'e tauturu i ni'a i te faito 10 mirioni toata farane, e na roto i te ho'e 'Āfata no te fa'ahotura'a i ni'a i te faito e 50 mirioni toata farane, ia nehenehe ia roa'a ia'na te hō'ē « 'aitarahura'a hanahana », na te feia ihoa ra e mau 'opuara'a fa'arava'ira'a faufa'a ta ratou. E riro te reira mau tauturu moni ei ha'amatara'a papu na te ta'atira'a e no te hamanira'a i te mau pu'eparau matamua hou te hope'a o te matahiti.


Fa'atupura'a i te pitira'a no te Rurura'anui fa'arava'ira'a faufa'a no te matahiti

E tupu te pitira'a no te Rurura'a fa'arava'iraa faufa'a no te matahiti 2017 i te 24 no 'atopa i mua nei i te Peretitenira'a no Porinetia farani, hou te Tau'aparaura'a no ni'a i te 'Avaei'a no te 'Afata Terera'a Faufa'a a te 'Āpo'ora'arahi no Porinetia farani.

I ' mai i te mau vauvaura'a i te mau tu'ati'atira'a fa'arava'ira'a faufa'a, e riro te reira Rurura'anui no te Fa'arava'ira'a Faufa'a ei taime no te vauvaura'a i te mau 'Avei'a 'ihirave'a o te tu'uhia'tu e te 'Āpo'ora'ahau no te Matahiti 2018 e te tau'aparaura'a i ni'a i taua mau parau tumura e te mau ti'a toro'a faarava'ira'a faufa'a e 'amui atu.

E 'amui atu te mau Pū Ti'ara'a Toro'a i muri mai, no te fa'aho'ira'a atu i ta rātou mau tapura 'ohipa i rave na, na roto i te mau piha ferurira'a mana'o, mai te 'āva'e maira no tetepa, no ni'a i te parau no te fa'ahotura'a i te mau tapiho'ora'a na te ara e te fa'ahotura'a i te mau taiete 'ohipa. E riro atu te mau fa'anahora'a papu ei mau tumu parau no te mau tuatapapara'a parau e te ta'ato'ara'a no te mau ti'ara'a fa'arava'ira'a faufa'a o te tae atu.


Horo'ara'a i te mau tauturu faufa'a moni na te mau taiete

No tā'na tapura 'ohipa no te ha'amahuta i te fa'arava'ira'a faufa'a, ua ha'amau mai te Haufenua e piti fa'anahora'a tauturu. Te matameha'i, no ni'a i te hō'ē tauturu mauha'a a te mau taiete 'ohipa rii na'ina'i (AEPE) no te tauturura'a ia ratou i roto i te rātou mau 'Ōpuara'a no te fa'atupu e aore ia no te fa'ahotu i ta rātou tapura 'ohipa.

Te piti, o te 'iriti mai ia i te hō'ē tauturu no te fa'ahotu fa'ahoura'a i te mau faretoa rii na'ina'i e te mau fare tama'ara'a (ACPR) no te tauturura'a atu ia rātou i roto i ta rātou 'Ōpuara'a no te fa'arava'i i ta ratou tapura 'ohipa no ta rātou ihoa mau vahi tapiho'ora'a tauiha'a e aore ra fare tama'ara'a i Porinetia farani.

No te mape'era'a e 4 mau totaite o tei ani mai hō'ē no taua na tauturu ra e piti, ua farii te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau e horo'a i te mau tauturu faufa'a moni no te hō'ē faito e 4 153 000 toata farane.
Mai te 'ōmuara'a mai o teie matahiti,

- 303 629 890 toata farane o tei horo'ahia na e 229 mau totaiete 'ohipa na roto i te fa'anahora'a AEPE, e
- 200 239 500 toata farane o tei horo'ahia na e 115 mau totaiete 'ohipa na roto i te fa'anahora'a ACPR,
No te hō'ē faito ta'ato'a e 503 869 390 toata farane o tei horo'ahia na e 348 mau taiete 'ohipa.


Fariira'a e to'omaha mau 'ōpuara'a fa'ahotura'a na roto i te fa'a'orera'a tute

E paturu te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau i te ha'amahutara'a i te fa'arava'ira'a faufa'a i roto i te mau tuha'a no te Hotera, no te tere pupu na ni'a i e moana e no te rava'aira'a, e tae noa'tu i te patura'a i te hō'ē pū nohora'a no te mau ta'ata ruhiruhia 'otahi. E 4 mau 'ōpuara'a fa'ahotura'a, no te hō'ē faito ta'ato'a 1,6 mirioni toata farane, o tei horo'ahia na te mau 'afata no te mau fa'ahotura'a ti'a e tarava.


Tauru faufa'a moni na Saint Barthélémy e na Saint-Martin imuri mai i te ninara'ahia e te mata'i rorofa'i puaira o Irma

Ua ta'iri nina roa mai na te mata'i rorofa'i puai 'ū'ana ra o Irma i te 6 e te 7 no te tetepa i ma'iri a'e nei i te mau motu farani no Saint-Barthélemy e farani-neararane no Saint-Martin e vai i roto i te mau motu no Taraipe ma. Tei roto 'ōia i te faito no te mau mata'i rorofa'i puai 'u'ana roa a'e, o tei 'ore a i haruharuhia'tura : te mau puahiohio mata'i hau atu i te 300 km i te hora o tei nina roa i na motu to'opiti ra, ma te nina hope hua roa ato'a i te mau mata'ina'a ta'ato'a.

'Āita e fa'aaura'a te mau fa'a'inora'a i te mau materia e te natura : te mau tumu rā'au e te mau punu fare o tei 'āhurehia, te mau pere'o'o o tei paremo i te pape, te mau poromu, te uira e te mau fa'atorora'a pape o tei motu, te mau taniuniura'a e te tahua natirara o tei motu. No ni'a ia Saint-Martin, ua nina'a te mata'i rorofa'i 'ū'ana e 95 % no te mau fare e no te mau patura'a o taua motu ra. I mua i te pua'i 'oti'a 'ore o te mau ninara'a, ua fa'aara te 'Āpo'ora'ahaunui i te hō'ē fa'anahora'a hau farani no te patu fa'ahoura'a i te ta'ato'ara'a na roto i te ho'e 'afata ru.

I to'na pae, ua 'ite papu roa ato'a o Porinetia i te mau fa'a'inora'a o te nehenehe e fa'atupuhia mai e taua mau puai natura i ni'a i te mau huira'atira e i to ratou orara'a. No reira, ua hina'aro 'ōia e fa'a'ite ato'a i to'na autahira'a i te mau huira'atira no taua na motu aramoana to'opiti ra o e Repupirita. No reira, ua fa'aoti te 'Apo'ora'ahau i roto i tā'na 'Āpo'ora'a no te 11 no tetepa i ma'iri a'e nei e horo'a ho'e tauturu i ni'a i te faito e 3 mirioni toata farane na na motu tata'itahi o tei ninahia, 'ōia ho'i, ia 'amuihia, e 6 mirioni toata farane.

Na roto i te reira fa'aotira'a, ua hina'aro o Porinetia farani e fa'a'ite i te mau huira'atira no Saint Barthélémy e no Saint Martin i tō'na autahira'a e tō'na 'ā'au aroha e te tamahanahana no te ninara'a o tei farereihia na e rātou na roto i te mata'i rorofa'i 'ū'ana ra, o Irma.


Hi'o fa'ahoura'a i te PGA (HRF) no te 'Ōire no Paea

Na roto i te anira'a a te Tavana 'Ōire no Paea, ua fa'ahaere te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau i te fa'anahora'a no te hi'opo'a fa'ahoura'a i te PGA (Hoho'a Rahi no te Fa'anahonahora'a (HRF) no taua 'Ōire ra. Ua riro te reira hi'o fa'ahoura'a ei tumu ato'a no te fa'atanotano ato'ara'a i te mau 'ōpuara'a a te 'Oire e a te Haufenua i roto i taua 'Ōire ra, te PGA no Paea o tei ha'amauhia na i te tiunu ra 2006.

Ua tupu na te hō'ē putuputura'a 'ohipa i te 'ava'e tiurai i ma'iri a'e nei e te Tavana 'Ōire e te Fa'atere Rahi no te mau Piha 'Ohipa no te fa'aineine i te tapura no te mau ti'amana e autaipe i taua tapura 'ohipa ra na roto i te Tomite Fenua no te Fa'anahonahora'a. I te hopera'a taua putuputura'a ra, ua fa'aotihia ia ha'amauhia te hi'opo'a fa'ahoura'a i te PGA (HRF) e vai nei, o tei pupuphia'tu na te mau tuatapapara'a i roto i te Piha Taura 'Ōire.


Mau fa'atauira'a no ni'a i e Piha e no te puta tamau no te fa'a'apura'a e no te tautaira'a tairoto

Ua 'iriti mai te Fa'aterehau no te Fa'ahotura'a i te mau Faufa'a tumu e rave rahi mau fifi no te titaura'a ia roa'a mai te Tareta no te Fa'a'apura'a e no te Tautaira'a Tairoto. No te fa'a'ohera'a i te ora'a i roto i te puta tamau, ua tu'uhia mai e rave rahi mau fa'anahora'a 'api, no te fa'aiti i te mau pu'etau no te hamanira'a i te mau anira'a tapa'ora'a i'oa.

No reira, e nehenehe mau atura ia ta te Piha Rautea e no te Tautaira'a Tairoto (PHTT=CAPL) e rave i ta'na iho mau titorotorora'a. 'Eita atura ia te PHTT (CAPL) e titauhia ia horo'a e na te tahi è atu piha 'ohipa e rave mai i te reira tareni.

Hau atu, ua anihia e ia 'iritihia mai roto mai i te ho'e ta'ata 'afa'i 'opuara'a o tei 'ore na e fa'atura i te mau fa'aturera'a papa'ihia i roto i to'na tapa'ora'ahia na no te taime matamua, i te nehenehera'a e fa'a'api i ta'na tareta pu'etau poto, e ia fana'o i roto i te ho'e pu'etau roa i te fa'a'ohipara'a i ta'na tareta, i te pae ihoa no te feret. 'Ōia mau, i roto i te ha'amatara'a i te hō'ē tapura 'ohipa, ua matutuhia na te ho'e roara'a e piti matahiti o te rava'i roa no te titaura'a i te faito e roa'a ai te tai'o e nehenehe ai e fana'o i te ho'e tareta.
Hau atu, te PHTT (CAPL) 'eita ia e titau fa'ahouhia e tapa'o fa'ahou i te i'oa, i te matahiti i muri mai, no te ho'e ta'ata 'afa'i 'opuara'a e aore ia te ho'e ta'ata toro'a o tei tapuhia na tō'na i'oa, i roto i te Piha Rautea no te tahi mau tumu teimaha. Na te ha'amaura'ahia mai te hō'ē pu'etau no te tapa'o fa'ahoura'a e arai 'eiaha te Piha Rautea ia farerei i te mau fifi e rave rahi.

Ei fa'ahopera'a, te tapura no te mau pu'eparau e titauhia no te 'āfa'i atu no te fa'arava'ira'a i te anira'a no te tapa'ora'a i'oa pu'etau poto, ua fa'atauihia ia, ma te mataara maita'ihia te mau fifi e nehenehe e farereihia e te hō'ē tino 'āfa'i 'ōpuara'a i roto i te ha'amatara'a i ta'na tapura 'ohipa.


Te mau fa'atauira'a ia roa'a mai te Tareta fa'a'apu e te fa'atupura'a i te tareta fa'a'apu pu'etau poto

EI rave'a e roa'a mai ai te Tareta fa'a'apu, na te feia 'āfa'i 'opuara'a e na te mau ta'ata ti'ara'a toro'a no te fa'a'apu e no te tautaira'a tairoto, e rave rahi mau fa'atauira'a o tei tu'uhia'tu i roto i te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau. E nehenehe ta te mau ta'ata'afa'i 'opuara'a e tapa'o i to ratou i'oa i roto i te puta no te feia 'afa'i 'opuara'a e ia roa'a mai te tareta fa'a'apu. E nehenehe na roto i te reira Tareta e noa'a mai te mau fana'ora'a e rave rahi, te amora'ahia te fereti e te nehenehe ra'a e ani i te hō'ē tauturuno te fa'atupu i te ho'e 'opuara'a no te fa'a'apu.

No te ta'oti'a i te mau fifi no te tapa'ora'a i'oa no te tareta fa'a'apu e aore ra no te tareta pu'etau poto, te pu'etau manara'a, tei ni'a ia mai teie atu nei i te roara'a e 2 matahiti. IA nehenehe i te feia 'afa'i 'opuara'a e i te mau ti'a toro'a no taua tuha'a ra ia taimehia ratou no te hamanira'a i ta ratou 'opuara'a. Te 'aufaura'a i te tuha'a e titau fa'ahepohia mai no te 'afa'i atu i roto i te Piha Rautea e no te Tautaira'a Tairoto( PHTT=CAPL) o tei 'iriti ato'ahia ia e ua fa'arauhia te mau fa'anahora'a no te 'aufauraa.


Fa'atupura'a i te mau hi'opo'ara'a no te toro'a tara'i i te vanira no Tahiti

Te ha'apapu maira te mau numera a te Pū Matutura'a no Porinetia farani (PMPF=ISPF), e te pene no te kiro vanira o te tapiho'ohia nei na te ara, te tamau noa'tura ia i te mara'a i roto i na matahiti e toru i ma'iri a'e nei. No reira, ua fa'atupu mai te reira i te tahi mau fa'atianira'a ta'a-è. 'Ōia mau, i mua i te rahira'a no te anira'a no roto mai i te feia fa'a'apu vanira e tae noa'tu i te mau ta'ata 'otahi o te rave ato'a ra i te 'opuara'a no te toro'a no te fa'ahotu e no te fa'atiani i te tuha'a no te vanira, ua fa'aotihia e fa'atupu i te mau hi'opo'ara'a no te titaura'a i te Pereve no te mau Ta'ata Tara'i Vanira i muri a'e i te mau pu'etau ha'apiipiira'a o te fa'aterehia i roto i te area no te 'āva'e 'ātete i mā'iri a'e nei.

E fa'atupuhia te reira mau hi'opo'ara'a i Ra'iatea, Taha'a e i Tahiti, mai te 10 e tae atu i te 18 no 'atopa i mua nei. Ia au i te fa'aotira'a mana no te 25 no 'atopa 1991, no ni'a i te ha'amaura'a i te mau Tomite no te Hi'opo'a i te Vanira, te ha'apapu ra te Fa'aotira'a mana o tei ravehia na e te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau, i te mau titaura'a no te tapa'ora'a i'oa e te mau fa'aturera'a no te 'iritira'a e no te terera'a o te Hi'opo'ara'a no te Parau Tū'ite Pereve Toro'a Tara'i Vanira.


Huihuira'a na te mau Fatu 'ohipa no te fa'atuha'ara'a hau

Ua ha'amana mai na te Ture 'Āi'a no te 30 no me 2016 i te 'Āfata fa'a'orera'a i te mau huihuira'a tōtiare no te mau tuha'a huihuira'a a te mau fatu 'ohipa i roto i te paturu faufa'a monira'a i te mau 'Āfata no te fa'atuha'ara'a e no te mau moni tauturu ta'a-è a te feia rave 'ohipa tamoni. Te fa'ata'a ra te ture 'Āi'a e te mau huihuira'a o tei fa'ata'ahia ei tuha'a na te mau fatu 'ohipa no te reira, ua tatarahia ia i rapae'au i te mereti no te mau huihuira'a totiare ia au i te 'oti'a no te mau aroaro ha'amauhia e te fa'aotira'a mana i ravehia e te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau e ia au i te mau faito o te mau 'ohipara'a.
Te tuha'a no te mau huihuira'a tā'āva'e i fa'ata'ahia ei uta'a na te fatu 'ohipa e amo o tei tahiti atu na ni'a mai i te mau aroaro, e titauhia te reira ia fa'aohia i roto i te mereti no te mau huihuira'a totiare e no te tuha'a a te fatu 'ohipa no te paturu i te fa'aineinera'a toro'a tamau a te feia rave 'ohipa tamoni.

Ua fa'ata'anoahia teie fa'a'orera'a tute no te mau 'afata hapa ana'e o te pahono i teie mau anira'a 'āmui e 5 :
- e titauhia ei parau fa'a'au ravera'a 'ohipa 'āmui e o te tapa'ohia i roto i te hō'ē pū parurura'a i te mau 'ati e aore ia i te hō'ē pumana no te turu uta'a e aore ia no te fa'atuha'ara'a hapa;
- e titauhia te 'Āfata ia ha'amanahia na roto i te fa'anahora'a no te mau fa'a'aura'a, no te mau fariira'a mana'o 'āmui e aore ra no te fa'aotira'a ti'apiti a te fatu 'ohipa (o te tapa'ohia na roto i te hō'ē parau mana papa'ihia o te horo'ahia i te rave 'ohipa tata'itahi) ;
- e mea fa'ahepohia te 'afata ;
- ia fa'afana'o te 'afata ma te hi'ora'a 'amui e te papu i te ta'ato'ara'a o te feia rave 'ohipa tamoni ;
- 'ēiaha roa'tu te mau huihuira'a a te mau fatu 'ohipa o tei fa'ata'ahia no te paturu faufa'a monira'a atu i te reira mau 'afata, ia fa'a'ohipahia'tu no te tahi è atu mau tuha'a no te 'aufaura'a moni 'ohipa.
Te fā e titauhia ra, o te parurura'a ia i te mau ti'ara'a mana o te feia rave 'ohipa tāmoni o tei farii a'e na i te reira mau parurura'a hapa no te fa'atuha'ara'a e no te turu uta'a e te fa'arahira'a i to rātou hotura'a.

Te hō'ē 'opuara'a fa'aotira'a mana o te fa'ata'a ra i te mau aroaro no te fa'a'orera'a i te mau tuha'a o te amohia mai e te mau fatu 'ohipa no te amora'a mai i te 'aufaura'a i te mau moni fa'atuha'ara'a e no te turu uta'a mai te ma'i, moni hapa i tei 'aufauhia maira e te RGS, o tei tu'uhia, ei anira'a i te mana'o, o te mau mero no te Tomite Fa'atere o te RGS i roto i ta'na putuputura'a no te 17 ra no tenuare i ma'iri a'e nei. 'Āita te mau tau'aparaura'a i nehenehe e tatara mai i te hō'ē mana'o 'amui no te ha'amaura'a i te mau aroaro no te fa'a'orera'a tute. I roto i te reira putuputura'a ta te Tomite Fa'atere no te RGS, 'āita te mau Fatu 'ohipa i horo'a iti noa mai hō'ē mana'o no ni'a i te 'oti'a i ha'amauhia na te tuha'a turu uta'a e no te tuha'a hapa no te 'ea, maoti, ua hina'aro noa rātou e tape'a i te aroaro tuha'a hanere no te moni 'ohipa pueueu no te mau moni tuha'a hapa.

'Eita te ti'ara'a e nehenehe ia vaiiho noahia i ni'a i te reira faito, no reira, ua anihia ia ha'amauhia te aroaro no te fa'a'orera'a tute o te mau tuha'a o te amohia mai e te mau fatu 'ohipa no te paturu faufa'a monira'a i te mau moni no te fa'atuha'ara'a e no te turu uta'a mai te ma'i, te mau hapa no te amohia mai e te RGS mai teie huru i muri nei :

- te aroaro 'āva'e no te fa'a'orera'a tute no te mau tuha'a e amohia mai e te mau fatu 'ohipa no te paturu faufa'a monira'a mai i te mau moni no te fa'atuha'ara'a hapa i te tuha'a e horo'ahia mai e te 'afata a te feia rave 'ohipa tamoni, e piti a'e ia tuha'a i te aroaro 'ava'e no te mau moni 'aufauhia hina'arohia no te matutu i te mau huihuira'a totiare a te 'afata no te fa'atuha'ara'a tuha'a A o tei niuhia i teie nei i ni'a i te 257.000 toata farane 'ōia ho'i, e 514.000 toata farane.
- te aroaro 'āva'e no te fa'a'orera'a tute no te mau huihuira'a amohia mai e te fatu 'ohipa ha'amauhia i ni'a i te 1% no te aroaro 'ava'e no te 'afata paruru ma'i o te feia rave 'ohipa tamoni porinetia o tei paparuhia ( i teie nei o tei ha'amauhia i ni'a i te 5 mirioni toata farane) 'ōia ho'i, e 50.000 toata farane o tei 'ore i fa'atauihia, te reira aroaro o te faito teitei roa a'e ia no te 'amuira'a o te mau tuha'a a te mau fatu 'ohipa i te paturu faufa'a monira'a i te mau paruru hapa no te turu uta'a e no te 'ea.

Te tapira'a i ni'a i te faito no te aroaro, o te au rahihia ia i te faito tai'o hanere i ni'a i te mau 'aufaura'a pueueu no te fa'a'ohie i te mau hi'opo'ara'a o te ravehia mai i te 'āva'e tata'itahi e te 'Āfata Turu Uta'a (ATU=CPS).


Tata'ira'a i te uahu no Amanu

Te motu aruaru no Amanu, e vaira i te ateara'a 19 km i te pae Apato'erau no Hao e i te ateara'a e 875 km i te pae Hitia'a o te Rā no Tahiti, e nehenehe ia e terehia'tu i reira, na ni'a noa i te miti, na roto e piti tere pahi uta ma'a i te 'ava'e. Te uahu e vaira i teie nei, o te vai nei i te 'ututau no te paruru natura o te mata'i na no Ikitake, tei roto roa ia i te faito 'ino roa, o te nehenehe e fa'atupu mai i te fifi.

No reira, ua fa'aotihia mai e tata'i i te uahu e vai nei na roto i te patura'a i te ho'e papa'i patu timahia i ni'a i te papa fenua ei ha'aputuira'a i te mau tauiha'a ma'a. Na roto i te mau titorotorora'a a te hau o tei ravehia i te 10 no tiurai e tae mai i te 2 no 'atete i ma'iri a'e nei, ua papuhia mai na roto i te mau hi'opo'ara'a i ravehia mai, e e nehenehe maoti roa e hamani mai i taua uahu ra. No reira, ua fa'aoti ana e 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau e mea faufa'a te reira tapura 'ohipa no te nūna'a huira'atira.


Tauturu faufa'a moni na te Tomite Fenua no te Araira'a e no te Parurura'a 'ēiaha ia tupu te mau 'ati poromu no te ha'apiira'a i roto i te mau fare ha'apiira'a

I rotoi te matahiti 2016, 153 rahira'a 'ati poromu o tei tai'ohia i Porinetia farani, o tei fa'atupu 197 rahira'a ta'ata o tei pepe e o tei ha'apohe e 27 rahira'a ta'ata. Te mau 'ati poromu, o tei riro mai te hō'ē no te mau tumu matamua roa e pohepohe ai te ta'ata, te feia 'āpi ihoa ra i raro mai i te faito e 25 matahiti, o tei riro mai te hō'ē fifi rahi roa no te parurura'a 'ati poromu e no te 'ea o te huira'atira.

I roto i te 'arora'a no te paruru arai i te mau 'ati poromu, ua 'aufau te Fa'aterera'a no te mau utara'a na ni'a i te fenua na te Tomite Fenua no te Araira'a e no te Parurura'a 'ati poromu. Nā'na e rauti i te mau putuputura'a ha'amaramaramara'a i te mau tamarii haere ha'apiira'a no te mau Fare Ha'apiira'a Pirituarua e Tuarua, no te fa'a'ite ia ratou i te paruru 'ore ra'ahia te ta'ata i mua i te mau 'ati poromu, te mau oti'a rave'a hope'a a te ta'ata e tae noa'tu i te mau 'ati e fa'atupuhia mai e te mau pere'o'o piti huira (mo'era'a te hiro'a). Te fā e titauhia ra, o te fa'aitira'a ia i te faito rahira'a 'ati poromu o te feia 'āpi, te ha'apiira'a ia rātou ia mataara e ia fa'ariro ia rātou ei feia ara e te ha'apa'o paruru maita'ira'a ia rātou iho na ni'a i te ti'ara'a ei ta'ata haere 'āvae noa, na ni'a i te pere'o'o ta'ata'ahi, te mau pere'o'o' piti huira e aore ra, ei horopatete na ni'a i te hō'ē pere'o'o uira.

E patura faufa'a moni taua tauturu moni ra e 446 mau putuputura'a no te roara'a e 2 hora i roto i te matahiti ha'apiira'a 2017-2018, tuha 'opere maitehia na roto i te pū fare ha'apiira'a ta te hau e ta te unuma no Tahiti, Moorea, e te mau Motu Raro Mata'i ma, mai teie te tuhara'a :
– 157 putuputura'a no te mau piha 5 e no te mau piha SEGPA faito 1 e 3;
- 289 mau putuputura'a no te mau piha 3, te mau piha 2, CAP matahiti matamua e te BAC PRO matahiti matamua.


Fa'aaura'a autaipera'a e te Ta'atira'a Tomite Fa'atupu ia Hawaiki Nui va’a (TTFHV=ACOHV)

No te fa'atianira'a ia Porinetia farani, na roto i te hō'ēra'a va'a no te aruao « Hawaiki nui Va'a » o te fa'atupuhia i te mau matahiti ato'a i te mau Motu Raro Mata'i ma, ua fa'aoti te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau e ha'amau i te hō'ē fa'aaura'a autaipera'a i rotopu ia Porinetia farani e te Ta'atira'a Tomite Fa'atupu ia Hawaiki Nui Vaa te « TTFHV=ACOHV » no te 26 ra'a o te matahiti te tupura'a taua tata'ura'a ra na tua o te tupu i te 1, 2 e 3 no novema i mua nei. Te fa'ata'a ra taua fa'aaura'a i te fa'anahora'a, ia au i te tapura 'ohipa no te fa'areva o tei fa'aotihia e te « TTFHV=ACOHV», e piti taua pahi no te mau pahi o te Hau a te Fa'aterera'a no te mau Patura'a Rarahi, o Tahiti Nui I e o Tahiti Nui VIII.

I te mea, te horo'ara'a i na pahi ra e piti o te Hau, e mea tamoni 'ore ia, no reira te tuha'a a te ( TTFHV=ACOHV ) o te amora'a mai i te tuha'a no te titora'a i te mori hinu e te mau hinu matini, ia tere maita'i taua na pahi ra.


Fa'aaura'a Haunui-Haufenua no te pae no te Ha'apiira'a : paturu faufa'a monira'a i te mau tapura 'ohipa no te fa'ahotura'a

Na roto i te fa'a'ohipara'a i te Ture 'Arata'i no te Papature 'Otonomi a Porinetia arani, no te 'opuara'a no ni'a i te fariira'a i te 'opuara'a no te fa'aaura'a matahiti 2017 i rotopu i te Haunui e o Porinetia farani, no ni'a i te paturu faufa'a monira'a i te tapura 'ohipa no te fa'ahotura'a « Fa'aaura'a no ni'a i te Ha'apiira'a i rotopu ia Porinetia farani e te Haunui no te 22 no 'atopa 2016 (2017-2027) », ua hi'opo'ahia te reira i roto i te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau e e tu'uhia'tu te reira, i roto i te ma'itirta'a a te 'Āpo'ora'arahi no Porinetia farani.

Te ta'ato'ara'a no te tapurara'a 'ohipa 2017, ua riro ia ei parau tumu no te fa'aotira'a no te tapurtara'a 'ohipa no te 29 no titema i ma'iri a'e nei. I roto i te tapurara'a 'ohipa 2017, e 5 ia mau tapura 'ohipa i roto, mai teie i muri nei :

Fa'aotira'a no te mau tapura 'ohipa 'api Faito ta'ato'a no te tapura 'ohipa HT (tara euro) Tuha'a Haunui (tara euro) Faito ta'ato'a no te tapura 'ohipa HT (toata farane) Tuha'a Haunui
(toata farane)
Fare Ha'apiira'a Pirituarua no Taunoa (fa'a'apira'a) 600.000 480.000 71.599.045 57.279.236
Fare Ha'apiira'a Tuarua Toro'a no Uturoa (Fa'anaho fa'ahoura'a) 814.200 651.360 97.159.905 77.727.924
Fare Ha'apiira'a Pirituarua no Taravao (fa'a'apira'a) 834.200 667.360 99.546.539 79.637.232
Fare Ha'apiira'a Pirituarua no Rurutu (fa'a'apira'a i te ta'otora'a) 586.600 469.280 70.000.000 56.000.000
Fare Ha'apiira'a Pirituarua no Afareaitu (Fa'anaho fa'ahoura'a) 290.000 232.000 34606205 27684964
TOTAL 3.125.000 2.500.000 372.911.695 298.329.356

Ua paturu faufa'a monihia te mau tuatapapara'a i teie mau tapura 'ohipa na roto maui i te 'Āfata iho a Porinetia farani no te ha'apuaira'a i te mau tapura 'ohipa.


Mau Tauturu moni na te mau Pū Fare Ha'apiira'a no te mau tapura 'ohipa no te hi'opo'ara'a i te hopura'a

Ua hi'opo'a mai te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau e rave rahi mau 'ōpuara{a fa'aotira'a mana o te farii ra e horo'a i te mau tauturu moni no te terera'a 'ohipa roto a te mau Pū Fare Ha'apiira'a a Porinetia farani, no te mau tapura 'ohipa no te hi'opo'ara'a i te mauhopura'a, i roto i te pu'etau no 'atete e tae atu i te titema 2017, ia au i te mau fa'aturera'a i muri nei :

Te Fana'o mai Tumu no te Tauturu moni Faito toata farane
Fare Haapiira'a Pirituarua no 'Afareaitu Ha'amaura'a i te hō'ē hi'opo'ara'a i te hopura'a na roto i te tairoto mai te 'ātete e tae atu i te titema 2017 95 250
Fare Haapiira'a Pirituarua no BORA-BORA Ha'amaura'a i te hō'ē hi'opo'ara'a i te hopura'a na roto i te tairoto mai te 'ātete e tae atu i te titema 2017 1 066 800
Fare Haapiira'a Pirituarua no HITIA’A Ha'amaura'a i te hō'ē hi'opo'ara'a i te hopura'a na roto i te tairoto mai te 'ātete e tae atu i te titema 2017 114 300
Fare Haapiira'a Pirituarua no HUAHINE Ha'amaura'a i te hō'ē hi'opo'ara'a i te hopura'a na roto i te tairoto mai te 'ātete e tae atu i te titema 2017 190 500
Fare Haapiira'a Pirituarua no MAKEMO Ha'amaura'a i te hō'ē hi'opo'ara'a i te hopura'a na roto i te tairoto mai te 'ātete e tae atu i te titema 2017 171 450
Fare Haapiira'a Pirituarua no MATAURA Ha'amaura'a i te hō'ē hi'opo'ara'a i te hopura'a na roto i te tairoto mai te 'ātete e tae atu i te titema 2017 152 400
Fare Haapiira'a Pirituarua no PAPARA Ha'amaura'a i te hō'ē hi'opo'ara'a i te hopura'a na roto i te tairoto mai te 'ātete e tae atu i te titema 2017 1.428.750
Fare Haapiira'a Pirituarua no RURUTU Ha'amaura'a i te hō'ē hi'opo'ara'a i te hopura'a na roto i te tairoto mai te 'ātete e tae atu i te titema 2017 304 800
Fare Haapiira'a Pirituarua no TARAVAO Ha'amaura'a i te hō'ē hi'opo'ara'a i te hopura'a na roto i te tairoto mai te 'ātete e tae atu i te titema 2017 800 100

Te ta'ato'ara'a no te mau tauturu moni i horo'ahia tei ni'a ia i te faito 'amui e 5 699 760 toata farane.


Hoho'a no te ti'a'aura'a i te Marae Ta'ere no Taputapuātea

I mluri mai e rave rahi rahira'a matahiti 'ohipara'a, i te 12 no tiurai i mā'iri a'e nei, ua tapurahia te Marae ta'ere no Taputapuātea i ni'a i te tapura no te Faufa'a Tupuna no te Ao a te UNESCO. Ua fa'aoti na te Fa'aterera'ahau no te Ta'ere, na mua roa a'e, ia au i te mau poro'ira'a i horo'ahia mai e te ICOMOS (Tomite Araao no te mau Monuma e te mau Tahua), e rave rahi mau tuatapapara'a, no teie tauto'ora'a no te ha'apapura'a mai i e hoho'a no te ti'a'aura'a i taua tahua ra e te hoho'a no te tapura 'ohipa o te fa'a'ohipahia'tu : tuatapapara'a rahi no hoho'a ti'ara'a e te ho'a rahira'a no taua tahua ra ia oti ana'e mai i te fa'anahonahohia, te mau tuatapapara'a 'ihi ave'a e aore ra, te mau tuatapapara'a no te mau matete rau.

E rave rahi mau putuputura'a 'ohipa e uiuira'a mana'o o tei fa'atupu ato'ahia mai e te 'Ōire no Taputapuātea, te mau piha toro'a e o atu no te Haufenua e no te Haunui, te tomite ti'a'aura'a, te totaiete fenua tumu, te mau ta'atira'a e te mau ti'a unuma rau, te fa no taua mau putuputura'a 'ohipa ra, o te fa'aotira'a ia i te mau fa'anahora'a e au ia tu'uhia i roto i te hoho'a no te ti'a'aura'a e te fa'ato'a'atira'a i te mau aratai'a no te rave 'āmuira'a i te 'ohipa e no te mape'era'a i te fa'a'ohipara'a i te reira.

No reira, e fafahia'tu te mana'o o te mau Fa'aterera'ahau i roto i te mau hepetoma i mua nei no te fa'aoti i te mau arati'a no ni'a i te mau haere'a no te fa'ahotura'a i te fa'arava'ira'a faufa'a, te fa'ahotura'a i te fariira'a ratere e no te mau utara'a, no te fa'anahonahora'a e no te rorouira, no te patura'a rarahi, no te fa'arava'ira'a faufa'a ninamu e no te parururaa i te 'arutaimareva. Na roto i te mau farereira'a e te mau 'apo'ora'a 'ohjipa, e nehenehe maoti mau ia, ia ferurihia te mau reni haere'a. E fa'atupuhia i mua nei te tahi mau fafara'a mana'o e te 'Ōire, te mau Piha toro'a a te Haunui e tae noa'tu i to roto i e mau pu unuma.

Na te ha'apapura'a i te mau haere'a e nehenehe ai e pipiha mai i rapae'au no te ha'apapu atu i te ta'ahira'a i ni'a te ti'a'aura'a i taua tuha'a fenua ra no te ta'ere no Taputapuātea, o te tu'uhia mai i roto i te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau hou te hope'a no teie nei matahiti. Na roto i te 'a'ano no te faufa'a no te ta'ere e no te natura, no te fenua e no te 'iriatai moana, na roto i te mau faufa'a o ta'na e arato maira, i tapa'ohia taua faufa'a rahi ra, o te horo'a na Porinetia farani i te ho'e hi'ora'a ara'ara'a maita'i o te horo'ahia na te ta'ato'ara'a no Porinetia farani. E mea titauhia, ia putuputu 'amui te ta'ato'ara'a no te mau Fa'aterera'ahau e 'ōia ato'a te ta'ato'ara'a no te mau Mana no te Haufenua no te fa'arirora'a i taua tapa'ora'ahia ei punavai 'ona faufa'a rahi no te 'una'unara'a 'ahune rahi o to tatou nei Fenua.