Te mau Fa’aotira’a a te ‘Āpo’ora’a a te mau Fa’aterehau


Horo'ara'a i te mau tauturu faufa'a moni na te mau taiete

No ta'na tapura 'ohipa no te ha'amahuta i te fa'arava'ira'a faufa'a, ua ha'amau mai te Haufenua e piti fa'anahora'a tauturu. Te matameha'i, no ni'a i te hō'ē tauturu mauha'a a te mau taiete 'ohipa rii na'ina'i (AEPE) no te tauturura'a ia ratou i roto i te rātou mau 'Ōpuara'a no te fa'atupu e aore ia no te fa'ahotu i ta rātou tapura 'ohipa.

Te piti, o te 'iriti mai ia i te hō'ē tauturu no te fa'ahotu fa'ahoura'a i te mau faretoa rii na'ina'i e te mau fare tama'ara'a (ACPR) no te tauturura'a atu ia rātou i roto i ta rātou 'Ōpuara'a no te fa'arava'i i ta ratou tapura 'ohipa no ta rātou ihoa mau vahi tapiho'ora'a tauiha'a e aore ra fare tama'ara'a i Porinetia farani.
No te mape'era'a e to'o 5 mau Totaiete o tei ani mai hō'ē no taua na tauturu ra e piti, ua farii te 'Āpo'ora'a a te mau Fa'aterehau e horo'a i te mau tauturu faufa'a moni no te hō'ē faito e 6 248 000 toata farane.

Mai te 'ōmuara'a mai o teie matahiti,
- 250 060 890 toata farane o tei horo'ahia na e 162 mau totaiete 'ohipa na roto i te fa'anahora'a AEPE, e
- 179 641 500 toata farane o tei horo'ahia na e 93 mau totaiete 'ohipa na roto i te fa'anahora'a ACPR

No te hō'ē faito ta'ato'a e 429 702 390 toata farane o tei horo'ahia na e 267 mau taiete 'ohipa.


Mau Numera faufa'a moni na te Piha no te Tapiho'o Tapiha'ara'a, no te Pu 'ohipa Hamani tauiha'a, no te mau Tareni rau e no te mau Toro'a

Te mau Numera faufa'a moni o tei fa'a'ohipahia i te matahiti 2016 a te Piha no te Tapiho'o Tapiha'ara'a, no te Pu 'ohipa Hamani tauiha'a, no te mau Tareni rau e no te mau Toro'a (CCISM) Les comptes exécutés de l’exercice 2016 de la chambre de commerce, d’industrie, des services et des métiers (CCISM) ua ha'amanahia te reira e te 'Apo'ora'a a te mau Fa'aterehau. Ua ha'apapuhia ratou e teie mau numera i muri nei :

Ta'ato'a no te mau moni o mai Ta'ato'a no te mau Ha'amau'ara'a Te Numera
862 558 749 toata farane 773 263 955 toata farane 89 294 794 toata farane


Ha'amaura'a e toru 'afata tauturu no te 'ohi mai i te mau moni o mai i piha'iiho i te Fa'aterera'a no te Piha Fa'a'apu

Na roto i te ha'amaura'a hia mai te mau pu no te 'ohira'a mai i te mau moni o mai i roto i te Fa'aterera'a no te Piha Fa'a'apu, ua ha'amana te 'Apo'ora'ahau i te ha'amaura'ahia e toru mau 'afata tauturu no te 'ohira'a mai i te mau moni o mai.

- i te 'afata no te mau moni o mai no Pira'e, o tei ta'amuhia i ni'a i te 'afata no Papara,
- i te 'afata no te mau moni o mai no Nuku Hiva, o tei ta'amuhia i ni'a i te 'afata no Hiva Oa ;
- e i te 'afata no te mau moni o mai no Tubuai, o tei ta'amuhia i ni'a i te 'afata no Rurutu.

E nehenehe ia na roto i te reira mau 'afata tauturu, ia fatata roa'tu te Piha 'ohipa a te Fenua i piha'i roa iho i te feia fa'a'apu.


Fa'anahora'a no te paturu faufa'a monira'a no te matahiti 2017 : mau horo'a na te Pupu 'Ohipa Farani i te fenua nei e te Pu Farani no te Ha'amaita'ira'a

Na roto i te tapapa noara'a a e fa'a'ohipa i te fa'anahora'a no te paturura'a faufa'a moni a te Fenua no te matahiti 2017, ua hi'opo'a te 'Apo'ora'ahau i te mau horo'a a te Pupu 'Ohipa Farani no te fenua nei e te Pu Farani no te HA'amaita'ira'a no te mau faito no te mau 'aitarahura'a tahua rava'i i ni'a i te mau faito 1,193 miria toata farane e 3,221 miria toata farane.

I te mea, ua fa'aoti hopehia teie na pu'eparau e piti, no reira ua fa'aoti mana te 'Apo'ora'a a te mau Fa'aterehau i te mau fa'aotira'a mana o te horo'a atura i te mana i roto i te Mono-Peretiteni no te fa'aau e no te fa'aoti i te mau fa'aaura'a no te 'aitarahura'a i roto e piti Pu faremoni.


'Initi no te mau moniho'o, piti ta'aviri no te BTP e piti taaviri no te mau hiperite

I te tiurai ra, ua mara'a te 'initi no te mau moniho'o o te 'aimamaura'a i ni'a i te 1,0 % e ua mau nia i ni'a i te 109,25. Mai te 'omuara'a mai o te matahiti, ua mara te 'initi rahi no te 'aimamaura'a i ni'a i te 1,1 % (+ 1,0 % i ni'a 12 'ava'e). Ua mara'a ato'a te 'initi rave 'ohipa i te tiurai ra (+ 0,4 %). Ua mara'a mai 'oia i ni'a 1,3 % mai tenuare maira (+ 1,3 % i ni'a 12 'ava'e). I rapae'au mai i te mau utara'a manureva na te ara, ua vai ha'uti 'ore noa te 'initi rahi no tiurai ra (+ 1,2 % i ni'a 12 'ava'e).

I te tiurai ato'a ra, ua mara'a ato'a te 'initi o te Patura'a Fare Teitei e o te mau Patura'a Rarahi a te Hau (BTP) i ni'a i te 0,1 %. Ua mara'a mai te mau tarifa no te mau horo'ara'a 'ohipa na te mau taiete o te BTP, 0,7 % e ua topa te mau moniho'io o te mau materia no te patura'a 0,1 %. Ua vai noa te 'initi no te Patura'a Fare Teitei 'are'a to te mau Paatura'a Rarahi a te Hau ua mara'a ia i ni'a 0,1 %.

I roto i te patura'a i te Fare Teitei, 'aita te 'initi no te 'Ohipa Rahi i taui iti noa a'e e to te Piti o te 'Ohipa Rahi, ua mara'a ia i ni'a 0,1 %. I roto i te mau Patura'a Rarahi a te Hau, ua mara'a mai te 'initi a te Teni Tivira 0,1 %, a re'a to te mau Tapura 'ohipa Toro'a 'aravihi, ua mara'a ia i ni'a i te 0,2 %. I ni'a 12 'ava'e, ua mara'a te 'initi rahi a te BTP i ni'a i te 0,8 %. Ua mara'a te 'initi o te Patura'a Fare Teitei i ni'a 1,0 % e to te mau Patura'a Rarahi a te Hau, ua mara'a ia i ni'a i te 0,5 %.

I te tiurai noa a ra a, ua vai taui 'ore noa te mau 'initi o te mau hiperite.

Fa'aora'a taime poto fa'a'ore pauroahia te mau titaura'a e te mau tute na roto i te fa'anahora'a no te tapura 'ohipa Telsite 2

I roto i te fa'anahora'a no te tapura 'ohipa Telsite 2, o tei ha'amauhia mai na e te fa'aterera'a-rahi no te mau Nu'u fa'ehau, no te hi'opo'ara'a i te mau ha'uti'utira'a pàpà fenua no te motu aruaru no Moruroa, te mau totaiete Egis e Alcatel-Lucent o te hina'aro ra e fa'ahaere mai na ni'a i te i'oa o te CEA (Tomitera no te ito 'atomi),no te matamua i te matareia rarahi e te mau tauiha'a no te ravera'a i te mau faitora'a 'aueuera'a fenua mai te 'ava'e atu nei no 'atete e, no te piti o te taime, ho'e manua huti niuniu toro'a 'aravihi no te ha'amau i te mau niuniu na raro i te moana.

Te mau tauiha'a o tei 'afa'ihia mai e EGIS, e hapono fa'ahouhia'tu ia mai tera ihoa huru faito i Farani, ia oti ana' taua tahua 'ohipara'a ra, i te 'ava'e 'atopa. 'Oia ato'a, no te manua uta e tu'u niuniu o Alcatel-Lucent, e tae noa mai ia 'oia i Porinetia farani nei, no te ho'e noa tareni papu. E reva fa'ahou atu 'oia i muri mai i rapae'au i to tatou mau 'oti'a moana.
Ia au i te ture a te mau 'oti'a fenua, o te nehenehe e fana'o i te fa'aora'a taime poto fa'a'ore pauroahia te mau titaura'a e te mau tute e o te 'ore ato'a e titauhia i te 'aufau i te tuha'a 'itera'a i te mau maita'i 'afa'ihia mai na rapae'au no te ho'e taime poto i Porinetia farani nei no te mau tapura 'ohipa no te maita'i o te ta'ato'ara'a.

Te mau tapura 'ohipa no tehi'opo'ara'a i te mau ha'uti'utira'a pàpà fenua no te motu aruaru ra o Moruroa, o tei fa'arirohia mai te mau tapura 'ohipa ra no te maita'i o e ta'ato'ara'a, ua fa'aoti te 'Apo'ora'a a te mau Fa'aterehau e horo'a na mau totaiete Egis e Alcatel-Lurent, te fa'anahora'a a te mau pu 'oti'a fenua i te fa'aora'a pu'etau taime poto i roto i te fa'a'orera'a i te mau titaura'a e te mau tute e tae noa ato'a atu i te fa'aorera'a i te 'aufau i te tuha'a 'itera'a.


Fa'atauiuira'a i ni'a i te tapura i te mau maita'i o te nehenehe e hamani mai i te itouira e te fa'afana'ora'a i te fa'a'orera'a tute 'oti'a fenua ia 'afa'i mai i te fenua nei

Mai te 2009 maira, ua nehenehe na roto i te ho'e fa'anahora'a fa'a'orera'a i te mau titaura'a e te mau tute no te mau 'afa'ira'a mai i te fenua nei i te mau tauiha'a no te mau itouira fa'a'apihia, e fa'aitihia te 'aimamaura'a i te itouira 'arahu e vaira. Na te ho'e fa'aotira'a mana a te 'Apo'ora'a a te mau Fa'aterehau e fa'a'ite papu maira i te tapura no te mau tauiha'a e fariihia.

Na roto i te reira, ua fa'ataehia te tahi anira'a i roto i te 'Apo'ora'ahau, no te fa'a'orera'a tute no te 'afa'ira'a mai i te Fenua nei i te tahi Pahi 'api hou(tia'i mai te huru ra o te ho'e va'a tau'ati, o te tere i te itouira mahana. O te ho'e te reira hoho'a fa'atanohia no te mau fa'a'ohipara'a e rave rau (iati faito nehenehe, utara'a i te ta'ata no te ho'e 'aitarahura'a no te ho'e mahana, pahi 'eto-fariira'a ratere) e vai i ni'a ia'na te ho'e pu matini hamani uira no roto mai i te ito mahana, e ma te rave ato'a mai, i te tahi è atu mau tareni, mai te fa'aterera'a i taua pahi ra.

E nehenehe ia 'oia e fa'aau i te tahi mau fa'aoriorira'a mata'ita'i na roto i te mau tairoto, ma te maniania 'ore, aua'e to'na mau matini maniania 'ore, e 'aita roa ato'a atu e ha'amahua mai i te viivii. E tu'uhia'tu te reira pahi no te matahiti matamua roa i te hotera Pearl Beach no Bora Bora, o te riro atu ei pu tamatamatara'a no'na no te maorora'a ho'e matahiti.

I te mea, e mea faufa'a rahi te reira tamatamatara'a no Porinetia farani nei, 'eiaha noa no te mau itouira fa'a'apihia, no te pae ato'a ra no te fariira'a ratere, ua fa'aoti te 'Apo'ora'a a te mau Fa'aterehau e fa'atae ato'a i te fa'anahora'a fa'a'orera'a tute i ni'a i te 'afa'ira'a mai i te reira huru pahi i te Fenua nei.


Ha'amaura'a i te ho'e tuatapapara'a ti'ara'a 'ohipa i Porinetia farani

Ua riro te ha'amahuta fa'ahoura'a i te ti'ara'a 'ohipa mai te ho'e no te mau tapura 'ohipa matamua roa no te porotita a te 'Apo'ora'ahau. Na roto i te tauto'ora'a a te Mono-Peretiteni e a te Fa'aterehau no te 'Ohipa, ua ha'amana te 'Apo'ora'a a te mau Fa'aterehau e ha'amau i te tahituatapapara'a ti'ara'a 'ohipa ha'aaveavehia na roto i te ta'ato'ara'a no te mau ta'amotu, ia roa'a ia Porinetia farani te tahoi mauha'a papu no te fa'ahope roa i te mau tapa'o fa'a'ite mai te tai'ora'a rahira'a ta'ata huira'atira, te mau 'api parau a te 'Afata Turu Uta'a o te fa'a'ohipahia nei e te ISPF i te mau 'ava'e ato'a i ni'a i te ti'ara'a no te ti'ara'a 'ohipa tamoni, e te mau hia'ira'a i te rima rave 'ohipa o te piahia nei e te SEFI e te ISPF.

E nehenehe te reira tuatapapara'a e horo'a mai i te tahi mauha'a 'api no teie tau no te pairati i te mau porotita natihia'a i ni'a i te ti'ara'a 'ohipa, na roto i te hotura'a tamatahiti o te mau 'ofa'i aruaru mai te faito rahira'a o te feia 'aita ta ratou e ti'ara'a 'ohipa. Hau atu i te reira, te mau horo'a o tei ha'aputuhia mai o te nehenehe e fa'atupu mai i te tahi hi'opo'ara'a rave tamauhia no ni'a i e ti'ara'a 'ohipa e te fa'aea 'ohipa 'ore noara'a (matahiti pa'arira'a, ha'apiipiira'a i ravehia, etv), te ho'ira'a i ni'a i te ti'ara'a 'ohipa, e aore a ia, te tauiuira'a iho hiro'a fenua ti'ara'a toro'a 'ohipa. Ua mana'ohia e hope te reira tuatapapara'a i te hope'a ihopa no teie matahiti.


OPH : Tapura 'ohipa hau no te mau tareni no te Nohora'a no te ho'e faufa'a ta'ato'a i ni'a i te faito e 6,6 miria toata farane

Na roto i te fa'a'ohipara'a i te « fa'anahora'a nohora'a » a te 'Apo'ora'ahau, ua ani mai te OPH e ia ha'amauhia te ho'e tapura 'ohipa hau no te mau tareni no te Nohora'a, o tei tapurahia i ni'a i te ho'e faitofaufa'a e 6,6 miria toata farane, o te amohia mai e te Haufenua. E fa'ata'ahia te reira mau 'afata faufa'a na te OPH, ia nehenehe i te reira Pu ia fa'atere noa i ta'na mau tapura 'ohipa no te mau Nohora'a 'api, no te pahono i te mau anira'a a te mau 'utuafare fetii rii ha'iha'i no roto i te ta'ato'ara'a no Porinetia farani, e ia fa'ahaere 'oia i te mau tapura 'ohipa no te fa'arava'i e no te ha'apapu 'eiaha ia ro'ohia e te 'ati i roto i te mau 'aua no te mau pu Nohora'a totiare.

No reira, teie te tapura 'ohipa hau a te OPH no teie matahiti 2017 :
- te ho'ora'a mai i te ho'e fenua no te patura'a i ni'a iho e 32 mau nohora'a tata'itahi tapiripiri i Tautira ;
- te fa'atupura'a e 8 mau tapura 'ohipa Nohora'a 'api (284 nohora'a) o te ha'amatahia te mau tapura 'ohipa no e 6 mau pu nohora'a rava'i totiuare (212 nohora'a) i roto i te mau 'Oire no Papeete, Faa’a, Mahina e Vairao;
- te ha'amatara'a i te mau tuatapapara'a no te matutu i te mau tata'ira'a no e 10 mau p nohora'a no Erima 1 e 2 i roto i te 'oire no Arue,
- te fa'atere noara'a atu a i te mau tapura 'ohipa no te tata'ira'a i te Cité Grand (120 nohora'a ) i Pira'e,
- te ha'amatara'a i te mau tapura 'ohipa no te taniuniura'a i te mau tapu fenua : 127 i roto i te mau motu no Fakarava , Hao, Kaukura, Makemo, Nuku Hiva, Takapoto, Tikehau et Manihi e 8 tapu fenua i roto i te 'oire no Ti'arei,
– te fa'atupura'a i te ho'e tuatapapara'a e te mau tapura 'ohipa no e to'opiti mau houra'a 'imira'a i te mau puna pape no raro i te fenua i 'Afa'ahiti o te fa'arava'i mai i te pape i te fa'atupura'a i te mau patura'a nohora'a i Atihiva, no te patu e 40 mau nohora'a tata'itahi.


Foruma no te mau ha'apiipiira'a e no te mau toro'a no te fariira'a ratere

I te tetepa 2015 ra, ua fa'atupu te tomite no te fariira'a ratere, no te 'etorotia, no e ta'ere, no te fa'anahonahora'a o te fenua e no te utara'a manureva a te 'Apo'ora'arahi no Porinetia farani i te Foruma matamua no te mau Ha'apiipiira'a e no te mau Toro'a no te Fariira'a Ratere (FFMT=FHTR) i roto i taua Pumana ra. Te fa no te reira fa'anahora'a o tei fa'ahaere fa'ahouhia mai i te 2016 ra, o te ha'amaramaramara'a ia i te nuna'a huira'atira e i te feia 'api ihoa ra no ni'a i te faufa'a o te fariira'a ratere no to tatou nei Fenua, no te fa'ahotura'a, i roto i te mau toro'a o ta te reira tuha'a e horo'a mai e te mau ha'apiipiira'a e fa'afana'ohia mai i Porinetia. E poro'ira'a ato'a te reira i te mau tino e mau 'opuara'a ta ratou o te hina'aro ra e fa'ahotu i te ho'e tareni no te fariira'a ratere.

Na fa'anahora'a matamua roa o tei fa'atupu ti'a pitihia mai e te Haufenua e tae noa'tu na e rave rahi mau autaipe a te hau e no roto i te unuma, ua manuia maita'i mai ia, i rotopu ihoa ra i te feia 'api. Ua fa'aoti te Fa'aterera'ahau no te Fariira'a Ratere i teie matahiti e fa'atupu fa'ahou i te reira fa'anahora'a, 'inaha, 'eita te tomite fariira'aratere a te 'Apo'ora'arahi no Porinetia farani e nehenehe e fa'atupu.

E tapa'ohia te reira fa'anahora'a i roto i te 'Ihi'imira'a Rave'a no te Fa'ahotura'a Fariira'a Ratere a Porinetia farani 2015-2020 i roto ihoa i te 'ama'a no ni'a i te ha'amaura'a i te mau rave'a fa'ahotura'a i te ariira'a ratere. Te 3ra'a o te fa'anahora'a a te FFMT (FHTR) e tupu te reira i roto ho'e mahana, i te mahana piti 24 no 'atopa i mua nei i te Peretitenira'a no Porinetia farani. E 'auaha'a'a'atihia te reira i ni'a i te 'aitauira'a e te mau ha'apiipiira'a, te mau tau'aparaura'a, te mau piha 'ohipara'a 'imi mana'o (tau'aparaura'a no te tihepu, hamanira'a i te mau CV, ha'apiipiira'a, etv).

E 4 poro to taua Foruma ra :

- « Ha'apiipiira'a – Ti'ara'a 'ohipa » : e fariihia mai te mau piha toro'a 'ohipa, te mau pu fare ha'apiira'a, te mau pu a te hau e a te unuma, o te tu'u mai e fa'atupu i te mau ha'apiipiira'a no te mau toro'a o te fariira'a ratere ;
-
- « Mau Toro'a » : na te ti'a toro'a no te Fariira'a Ratere e rauti mai i teie poro o te haere mai e parauparau no ni'a i to ratou toro'a, to ratou haere'a, ta ratou i ora mai ;

- « Fa'atupura'a i te mau Tapura 'ohipa » : e fa'ata'ahia te reira na te feia e mau 'opuara'a ta ratou o te hina'aro ra e fa'ahotu i te ho'e tapura 'ohipa i roto i te tuha'a no te fariira'a ratere .

- « Rorouira » : e faatere ato'ahia mai te ho'e fa'ahi'ora'a no ni'a i te faufa'a o te mau ti'ara'a 'ohipa 'api, o te mau tapura 'ohipa no te fariira'a ratere o te hotu na roto i te mau rave'a no te rorouira. Te manuia rahi nei te reira poro i te mau matahiti ato'a.

-
E titau manihini ato'ahia te mau pu fare ha'apiira'a no te Tuarua no Tahiti e Mo'orea e te mau pu fare ha'apiipiira'a i te mau toro'a no te fariira'a ratere, ia 'amui mai e ta ratou mau piahi i roto i taua Foruma ra e i roto i te mau 'apo'ora'a-tau'aparaura'a. E 'oa'oa ato'ahia'tu i te farii atu i te mau 'Oire no te mau motu Ni'a Mata'i ia nehenehe te mau Ti'a Ma'itihia e te pupa no te mau Ta'atira'a o te Feia 'api ia ha'amaramaramaia e ia titauhia i roto i te reira fa'anahora'a.


Fa'ahaerera'a i te tata'ura'a no te fa'atupu e no te fa'ahotu i te mau taiete 'ohipa no te tuha'a o te Fariiraa Ratere

Na roto i ta'na mau tapura 'ohipa no te ha'amahutara'a fa'arava'ira'a faufa'a, ua hina'aro te Haufenua e ha'apuai fa'ahou atu i ta'na tauturu i te fa'atupuraa e i te fa'ahotura'a i te mau taiete 'ohipa na roto i te mau tuha'a ta'a-è e tano no te ha'amahutara'a faarava'ira'a faufa'a a te Fenua. No te fa'atupu i te reira, e Toru mau tata'ura'a no te fa'atupura'a e no te fa'ahotura'a i te mau taiete 'ohipa o tei fa'atupuhia mai na i te 2016 ra i roto i te tuha'a no te rapa'aura'a ma'a, no te fa'arava'ira'a faufa'a e no te rorouira. Ua fa'aotihia e na te Fa'aterera'ahau no te Fariira'a Ratere, no te mau Utara'a na te Ara, tia'au i te mau aura'a e te mau Pumana e fa'atupu mai i te fa'anahora'a no teie matahiti 2017 te tata'ura'a no te parautumu no te Fariira'a Ratere.

No te ha'afaufa'a i to'na ti'ara'a mau e ta'a-è, e to'na mau ta'amotu rau, e mea ti'a ia horo'a o Porinetia farani ite mau tapura 'ohipa e no te moana e no te fenua, « te mau taravara'a » (one tahatai, mau tairoto, mau taravara'a a'au, ha'amahara'a rohirohi, 'ea maita'i, ta'ere, ao ninamu) e « mau ti'a tarava » (huru fenua, mou mou'a, mau tapura 'ohipa tu'aro, ao matie).

Na roto i te reira faanahora'a te hina'aro o te Fa'aterera'ahau no te Fariira'a Ratere e fa'ahaere i te reira tata'ura'a no te fa'aitoito i te mahutara'a o te mau 'opuara'a 'api fariiraa ratere. Ua fa'aau ato'ahia te reira no te mape'e i te feia e mau 'opuara'a ta ratou no te fariira'a ratere no te ha'amau i te reira mau 'opuara'a no te ha'apa'ari, no te ha'amaita'i e aore ia no te fa'atupu i te ahi horo'a no te ho'e huru fariira'a ratere 'api. E ha'afaufa'a ato'a mai te reira mau 'opuara'a i te faufa'a tupuna natura, ha'afaufa'a mai i te faufa'a tupuna no te ta'ere, te fa'atupura'a mai i te mau tapura 'ohipa no te fa'a'oa'oara'a i te mau ratere e te horo'ara'a mai i te mauha'a 'api TIC no te ha'afaufa'a i te faufa'a tupuna no te Fariira'a Ratere.


Numera faufa'a moni na te Pu no te Ha'apiipiira'a Toro'a na te Feia Pa'ari

Ua vauvau mai te Fa'aterehau no te 'Ohipa, no te Ha'apiipiira'a toro'a e no te Ha'apiira'a, i roto i te 'Apo'ora'a a te mau Fa'aterehau i teh'e 'opuara'a faaotira'a mana no ni'a i te fariira'a i te numera faufa'a moni no te matahiti 2016 o te tu'uhia'tu i roto i te numera a te Pu no te Ha'apiipiira'a Toro'a na te Feia Pa'ari.

Tei ni'a te numera no te faufa'a moni no te matahiti 2016 ra i te ho'e faito o tei 'apo'ohia i ni'a i te rahira'a e 38 776 077 toata farane. Na te reira 'apo'o i fa'aiti mai i te faito o te 'afata terera'a 'ohipa a taua pu ha'apiipiira'a ra o tei topa mai i ni'a i te faito e 806 042 598 toata farane i te 'omuara'a no te matahiti i raro i te faito e 767 266 521 toata farane, i te 'opanira'a no 2016 . A 40 matahiti i teie nei to'na ha'a noara'a mai na, te tareni a te CFPA o te fa'aora'a ia i te tino ani ti'ara'a 'ohipa e te horo'ara'a i te mau huru tino ato'a i te rave'a ia ro'a te ho'e toro'a huru papu a'e.

E toru pu tapiri mai to te reira pu ha'apiipiira'a i ha'amauhia i Puna'auia, Taravao, e i Ra'iatea, piri i te 57 mau rave 'ohipa e 27 mau 'orometua ha'apii.

I te 31 titema 2016, teie te mau fa a te CFPA :
- Faito e fa'aru'e nei i roto noa i te taime ha'apiipiira'a : 8,8% no te ho'e fa raranihia i ni'a i te 9%;
- Faito manuiira'a i roto i te mau Hi'opo'ara'a : 92 % no te ho'e fa raranihia i ni'a i te 88% ;
- Faito fa'aora'a : 45% no te ho'e fa raranihia i ni'a i te 50%.
I te 31 no 2016 noa a, e 43 mau fa'anahora'a ha'apiipiira'a o tei fana'o ho'e mape'era'a. Te ni'a i te faito e 400 mau tino i roto i teha'apa'arira'a e 180 mau tino ha'apa'arihia fa'aohia atu. Tei ni'a ia te faito no te fa'aora'a i te 45 %. Ua mara'a ia i to te matahiti i ma'iri e 30 %. E mea ti'a ia, ia hi'o fa'ahouhia te mau fa e te hi'opo'ara'a ihoa ra i te mau rima rave 'ohipa o taua pu ra, te ti'a'aura'a e te tihepura'a mai, te ha'apiipiira'a e te fa'aora'a mai.


Hoiro'ara'a i te ho'e tauturu moni na te 'Amuitahira'a A Ti'a I Mua

Ua farii te 'Apo'ora'a a te mau Fa'aterehau e horo'a na te 'Amuitahira'a A Ti'a I Mua, i te ho'e tauturu moni terera'a 'ohipa roto fa'ata'ahia no te paturu faufa'a moni tuha'a i ta'na mau ha'amau'ara'a no teie matahiti 2017. IA au i te mau titaura'a no te Ture no te 'Ohipa, te mau Ta'atira'a Aupupu ato'a 'iteahia e Porinetia farani, o te nehenehe e fana'o, i te ho'e tauturu mni no ta'na terera'a 'ohipa roto, ia au i te mau faufa'a i 'iritihia, i muri a'e i te horo'ara'a mana'o o te Tomite hi'opo'a 'afata terera'a faufa'a a te 'Apo'ora'arahi no Porinetia farani.

Te vehi rata ta'ato'a, fa'aoti manahia i ni'a i te faito 19 mirioni toata farane no 2017, ua tuhahia ia ia au i te numera rahira'a parahira'a i roa'ahia mai e te aupupu tata'itahi i roto i te mau ma'itira'a ti'ara'a toro'a 'ohipa no 2015 ra e no 2016 ra. IA au i te numera parahira'a i roa'ahia mai i te 'Amuitahira'a A Ti'a I Mua o tei tai'ohia e 555 rahira'a ti'a maitihia i ni'a i te rahira'a e 2 624 no roto mai i taua ma'itira'a ra, teie atura ia te faito tauturu moni e horo'ahia'tu na'na e 4 018 674 toata farane.


Fa'anahora'a ha'apiira'a no te tauturu i te araira'a : e 79 mirioni toata farane mau moni tauturu i e 36 mau pu fare ha'apiira'a

Ua rave te 'Apo'ora'a a te mau Fa'aterehau i te mau fa'aotira'a mana no te horo'a i te mau tauturu moni no te terera'a 'ohipa roto a e 36 mau PU Fare Ha'apiira'a a te hau, e 26 mau Fare Ha'apiira'a Pirituarua e 10 mau Fare Ha'apiira'a Tuarua, no Porinetia farani nei, no te paturu faufa'a moni i te tihepura'a mai i te mau rave 'ohipa na roto i te fa'anahora'a ha'apiira'a tauturu e araia'a (DEAP) no te ho'e faito moni i i'a i te 78 978 500 toata farane.

Te mau rima rave 'ohipa o te tihepuhia mai na roto i te fa'anahora'a DEAP e ha'a atu ia 'oia mai te ho'e ra rave'a araira'a i roto i te orara'a no te ha'apiira'a. E o atu 'oia no te fa'arava'i i te huru no te ha'apiira'a e no te aro i te fa'aru'e vavera'a i te ha'apiira'a hou te ti'ara'ahia te matahiti. E 'amuitahi ato'a atu 'oia i roto i te ha'amaita'ira'a i te to'a'atira'a to'opiti, e tae noa'tu i roto i te ha'amaita'ira'a i te mau area no te rautira'a i te mau piahi.





Tu'atira'a e rautira'a i te Fa'anahora'a Reva Ito no Porinetia farani

Ua fa'aoti iho nei o Porinetia farani, a rave rahi atura mau matahiti i teie nei, i roto i te mau tapura 'ohipa no te ito-reva, no te 'omuara'a i e 2012 ra na roto i te fa'a'ohipara'a mai i te Fa'anahora'a Reva Rave'a (PCS), e i muri mai i te 2015 ra, na roto i te Fa'anahora'a Reva Ito (PCE), o tei fa'anaho mai ho'e tapura terera'a'ohipa no te rahira'a e 28 mau tapura 'ohipa. Te reira tapura 'ohipa, no te patia mai na roto, o te titau mai i te fa'atanora'a e te fa'aiho fa'ahoura'a mai i te tauira'a reva i fa'aarahia mai, e o te fa'a'ohipahia mai te 2015 e tae roa'tu i te 2020. Ua vauvauhia'tu te reira tapura 'ohipa i te titema 2015 ra i roto i te COP 21 o tei tupu na i Paris.

Te ta'ato'ara'a no te mau 'imira'a e 'amuitahi atu ia i roto i te ho'e nu'ura'a 'otahi na roto i te fa'a'ohipara'a i te ho'e rautira'a, i te ho'e tu'atira'a e te ho'e faitora'a tamau i te mau tapura 'ohipa a te PCE. No reira, ua 'auaha'a'atihia mai te Piha no te mau ito na e rave rahi mau ti'a toro'a fatu patana 'aravihi no te reira tuha'a, o tei fata'ahia no te mape'e i roto i te reira ha'ara'a. E pupu te reira hamanihia e te piha 'ohipa no te mau tuatapapara'a no farani Alter-écho, mape'ehia mai ete piha toro'a no e fenua nei Pae Tai Pae Uta (PTPU).

Na te mau mauha'a rorouira e na roto i te mau farereira'a e fa'aaraara e e fa'a'ana'anatae mai i te mau ti'a autaipe e haere mai, no te 'ape'e i taua terera'a 'ohipa ra, e no te ha'afaufa'ara'a.



-o-o-o-o-o-