Tauturu nô te mau ‘opuaraa a te mau ‘oire ‘i Tuamotu ‘e Matuita mâ

Tei ni’a noa ihoa ‘i te rêni poritita a te Fenua ‘o te ‘âpee ‘e te tautururaa ‘i te mau ‘oire ‘i roto ‘i tâ râtou mau ‘opuaraa, ‘ua haamana te Apooraahau e 4 aniraa tauturu nâ te ‘oire ‘o Manihi e te ‘oire ‘o Ua Pou.
E âmo te Hau fenua ‘e 29 mirioni toata ‘i ni’a ‘i te rahiraa 54,427 mirioni, te auraa ‘e 53% tâ te Hau tauturu.
16,4 mirioni nâ te ‘oire ‘o Ua Pou, nô te faanehenehe ‘i te tahua Anau’u, te fenua ‘i reira ‘i tupu ai na te « heiva Anau’u ».
E ‘opuaraa faufaa rahi teie nô fârii ‘i te mau fârereiraa tu’aro ‘e te ta’ere, 38,710 mirioni ‘o te tapura faufaa titauhia nô tei tahua ‘o te fârii mai ‘i te huiraatira ‘o teie tuhaa motu atea ‘ia Tahti.
Te piti o te tauturu, nâ te ‘oire ia ‘o Manihi 12,572 mirioni toata nô te fatu mai ‘e piti mâtini uira ‘e tere ‘i te môri e te îto natura, nâ reira nô te tuhaa ‘oire ‘o Ahe. Te tapura faufaa titauhia 15,716 mirioni. E mau ‘opuaraa maita’i ‘inaha ‘ei uira tâmau nô te huiraatira ‘e ti’a ai.


Faatuteraa ‘âpî nô te mau tâo’a poro’i nô pa’epa’e ‘i te mau fare tâmâaraa, hooraa puta nene’i, e te mau tao’a pâruru tivira

Ua vauvau te Mono Peretiteni, ‘i mua ‘i tô te Apoo Faatere Hau, te hô’ê ‘opuaraa ture ‘e taui ra ‘i te faatuteraa a te Fenua.
A tahi, nô te faaitoito i te mau fare hooraa puta, ‘e fifi nei ‘i teie mahana, ‘e nô te huti ‘i te taata ‘ia tai’o, ‘e faa’orehia te TVA i ni’a ‘i te mau puta nene’i.
Te tahi, te faatuteraa ‘i ni’a ‘i te uaina e te tihapêni mai te mahana mâtâmua atu ‘o eperera, te ani nei te Mono Peretiteni ‘ia haamaita’ihia atu-â te faatute ‘ore raa ‘o tei fâna’o noa hia mai ‘e te mau hotera ‘e fare tâmâaraa. Nâ teie râve’a tute ‘ore ‘e tîtâpou ai te mau târifa ‘ei râve’a tata’u ‘e te tahi atu mau fenua fârii râtere, rave’a ato’a ‘e poro’ihia ai te uaina ‘e tihapêni roo maita’i, eiaha atu ra râ te mau ‘ava ‘ino nô te êa.
E ‘inaha, te tahi atu mau tauiraa ‘i vauvauhia ‘e te Mono Peretiteni, ‘o te faa’oreraa ia ‘i te mau tute ‘ôti’a i ni’a ‘i te mau tauihaa poro’i a te mau taiete ‘e taatiraa ‘ite-au-hia ‘i te pae ‘o te pâruru tivira, mai te Union Nationale des Secouriste et Sauveteurs (UNASS) ‘e te Croix Rouge française (tatauro ‘ura). Inaha ‘i roto ‘i te mau ‘ati natura, ‘e nô te faaora ‘i te taata ‘o râtou ato’a ho’i te pii tauturu hia nei e te Fenua, nô te reira ‘e faa‘orehia te mau tute ‘oti’a ‘i ni’a ‘i te mau tâo’a faaora taata ‘e poro’ihia nei e râtou.
E tuuhia atu teie mau tauiraa ‘i mua ‘i te mana ‘o te Apooraa a Porinetia ‘i te ‘omuaraa ‘o eperera nô te hô’ê faa’ohiparaa ‘i te mau hepetoma ‘i muri mai.
 

Vairaa ‘o te mau tarifa hoo

I fepuare nei, ‘ua maraa-rii noa te mau tarifa ‘o te hoo ‘o tei tura’ihia ‘e te tarifa uira, ‘ia numera ‘amuihia râ nô nâ matahiti 12 ‘i râterehia mai, ‘ua topa ia te mau tarifa ‘o te hoo ‘i te fehua nei ‘i ni’a ‘i te faito 1,2 ‘i ni’a ‘i te hânere.
0,4% te maraa ‘o te mau tarifa hoo ‘i fepuare nei ‘ua vai ia i ni’a ‘i te 98,66, te tumu nô te maraa ia te tarifa ‘o te uira.’I ni’a râ ‘i nâ ‘ava’e 12 haerehia mai 1,2% te toparaa ‘o te mau tarifa ‘amui.
I te pae ‘o te mau rima ‘ohipa ‘ua maraa 0,6% ‘i fepuare. 0,4% te toparaa nô nâ ‘ava’e 12 ‘i ma’iri. Ia hi’o ‘amuihia, taa’ê atu te mau tarifa tîteti manureva, ‘ua maraa 0,4% ‘i fepuare. Nô nâ ‘ava’e 12 ‘i ma’iri 1,1% te toparaa.
Nô fepuare noa, ‘i te pae ‘o te mau tamutaraa fare e te mau patura rarahi ‘ua maraa 0,2%. Te tumu nô te maraa ia ‘o te tarifa ‘o te mau mâtêria patu fare + 1,0% e te mau tauihaa ‘auri +1,3%. Nâ te maraa raa ato’a ‘o te tarifa uira te tahi te tumu.
0,3% te nuuraa ‘i te pae ‘o te tamutaraa fare, 0,1% nô te mau paturaa rarahi. Te tôro’a ‘o te paturaa e te faaneheneheraa fare ‘ua maraa 0,3%. Te pae ‘o te mau paturaa rarahi, te mau tâpûraa fenua e te mau tôro’a taa’ê ‘ua maraa 0,1%. Nô nâ ‘ava’e 12 ‘i ma’iri 1,6% te maraa nô te paturaa rarahi, ‘ua maraa ato’a 1,1% nô te tamutaraa fare e 2,4% nô te mau paturaa ‘a te Hau.

 
Te ô raa ‘i roto ‘i te Seatrade Cruise Global 2019 : ‘i te pae ‘o te mau pahi râtere ‘e ‘û’ana mai nei

Ia-au ihoa ‘i te ‘avei’a ‘o te faahoturaa ‘i te fâriiraa râtere 2015-2016, ‘e faufaa rahi tô teie ‘imiraa faufaa nâ Porinetia.i roto ‘i te mau motu, ‘ei mau fenua fârii râtere, nâ tei mau pahi ‘e tura’i ‘i te faahoturaa.
Nâ teie mau râtere horo moana ‘e faaravai nei ‘i te tai’o ‘o te manihini ‘e faaî nei ‘i te mau fare fârii râtere ‘o tei mâtau noa hia na. Riro mai ai ‘o Tahiti ei ûpoo taperaa ‘e faarevaraa horopâtete, ‘e rahi ato’a mai ai te manureva mai te ara mai.
Mai 2017 mai, ‘o te uâhu ‘o Papeete te numera 4 ‘i Farani ‘e te mau fenua nâ te ara moana, numera 3 ‘i te pae moana Pâtîtîfâ ‘apato’a nei. Ua ho’i mai te faahoturaa ‘o tauâ pae nei, ‘i 2019 ‘e fârii mai ‘o Porinetia ‘e 38 pahî râtere horo moana, ‘e 24 ia taiete ‘e’ê (‘i 2010 ra 23 pahî e 15 taiete).
E ta’i piti tâ Porinetia arata’iraa ‘e rave. Te arata’iraa mâtâmua  ‘ia pautuutu te faahoturaa ‘ia ti’âau maitehia te fariiraa râtere ‘i te mau vâhi ‘e tâpaehia e râtou. Te tahi arata’iraa tei te pae ‘o te moana Pâtîtîfâ, nâ roto atu anei ‘i te South Pacific Cruise Alliance (SPCA) nô te huti faahou mai te tahi atu mau pahî ‘i te pae ‘apato’a nei, nâ noa ihoa ‘i te tata’uraa ‘e te mau uâhu nâ te ao nei, ‘e te mau uâhu rarahi ‘i Pâtîtîfâ ‘apato’a pour nô te tâpapa ‘i te ti’araa ûpoo tâpaeraa mau.
Nô reira, ‘i te 8 e tae ‘i te 11 ‘o ‘eperera nei, ‘e âmui atu ‘tatou ‘i roto ‘i te 11 raa ‘o te rururaa ‘a tô te ao nei ‘i te pae ‘o te utaraa râtere nâ te moana, te Seatrade Cruise Global 2019. Te tômite tere ‘oia ho’i te faaterehau ‘o te fâriiraa râtere, te faaterehau ‘o te mau paturaa, te uâhu ‘o Papeete e Tahiti Tourisme e te mau mero ‘o Tahiti Cruise Club.
E pa’epa’e ‘âano te tia’i mai ra ‘âmui atu tâtou ‘e te South Pacific Cruise Alliance, e tere ‘o Porinetia nô te faatiatia ‘e te haafaufaa ‘i te mau motu ‘e terehia nei ‘e te mau pahî râtere. Nô te tâtara hu’ahu’a roa ‘i te huru fârii a Porinetia, nâ Tahiti Cruise Club ia te reira ‘e hâpa’o mai, turuhia e te piha tapihoo ‘e tapihaa a Porinetia, ‘o tere atu nô te faafaa’ite ‘i te mau tauihaa rima’î ‘i mua ‘i te mau taiete pahi uta râtere. E ‘operehia atu te tahi mau puta faa’iteraa ‘i te mau hoo ‘e vai nei.
Nâ roto ‘i te tauturu moni ‘a Tahiti Tourisme, ‘e ‘iritihia te hô’ê piha fâriiraa ‘i te mau faatere taiete ‘o râtou te faareva mai nei ‘i te mau manihini, ‘e mau taime tâu’a parauraa faufaa roa ‘inaha ‘o râtou te feiâ faaoti. E tupu ato’a te farereiraa ‘e te mau faatere ‘o te taiete pahî Holland America Line, Ponant, Oceania ‘e Wind Star.

 
Taatiraa e te pupu taiete iâti Tahiti Tourisme ‘e te pupu taiete iâti Monaco

Te faahoturaa ‘i te pae ‘o te mau iâti rarahi ‘a te mau ‘ona ‘o te ao nei, o te hô’ê ia ‘imiraa faufaa pâpû nâ Porinetia nei. ‘i te mau matahiti ato’a tei ni’a ‘i te tai’o 60 iâti rarahi ‘e tere mai nei ‘i roto ‘i tô tâtou area moana. Tei ni’a rii noa ‘e 300/400 manihini ‘i te matahiti, te vaiiho mai nei râ  hau atu ‘i te miria toata, oia ho’i e 3 mirioni ‘i te taata hô’ê. Ia faa-au-hia ‘e te râtere tamau te vaiiho mai nei ia 270 000 toata ‘i Porinetia nei.
Tei roto te ‘amuiraa taiete Tahiti Et Ses Iles ‘i te mâ’imiraa ‘i te mau râtere ‘ona rahi ‘e te hoo rahi ‘i tâ tâtou hotu mai te tere manureva mai te ara mai e ‘i roto ‘ia Porinetia, te mau nohoraa ‘i roto ‘i te mau hotera tuiroo e te mau faa’ana’anataeraa ‘e rave rau, e fâna’o ato’a te hoo mâa hotu o te fenua ( te rima’î, te môri mâtini, etv…).
Nô teie mau tumu nei, ‘i hinaaro ai Tahiti Tourisme, ‘i 2018 ra, ‘e faateitei ‘i te faatianiraa nô te râ mau iâti rarahi, ‘i fânau mai ai te taatiraa taiete Superyacht de Tahiti Tourisme.
Ua ravehia mai te hôhô’a ‘i haamauhia ‘e Atout France, 10 taatiraa taiete ‘e ‘ohipa nei ‘i roto, te mana’o rahi ‘o te haamauraa ia ‘i te hô’ê pupu ‘ohipa hapa’ohia ‘e te feiâ ‘aravihi nô roto mai ‘i teie ihoa mau taiete ‘o te ‘ohipa ‘i roto noa ‘i te râ hôani ‘ona moni rahi. Ua riro atu ra teie taatiraa taiete (Cluster) ‘ei turu’iraa nâ Tahiti Tourisme nô te pâpa’i ‘i te tarena matahiti ‘o te faatiani ‘i teie ‘miraa faufaa ‘âpî.I te 5 ‘o mâti ra ‘i tupu te haamaehaaraa te Cluster Tahiti Tourisme e te Cluster Monaco, ‘uatupu teie ‘oro’a ‘i te uâhu fâriiraa iâti rarahi ‘i Monaco iho. Ua ‘amui mai ‘i roto ‘i tauâ ‘oro’a ra ‘e 50 taata ti’araa teitei, nâ reira te mau pâpa’i ve’a taa’ê nô teie ihoa pae ‘o te mau pahî, ‘e ‘ua nehenehe te mau ‘aitauiraa mana’o ‘i rotopû ‘i te feiâ tôro’a moana, ‘e te tahi mau mana’o faatupuraa ‘i te ta’urua ‘o te faaineinehia ‘e nau pae e piti nei.
Te faanahoraa mâtâmua ‘o tâ râua ‘e rave ‘o te tupu ia ‘i te faa’iteraa Singapore Yacht Show ‘e tupu ‘i te 11/15 ‘o ‘eperera nei. E fârereira maita’i roa teie nô te tuhaa Asia, ‘e taime au ho’i nô te huti mai ‘i te râtere ‘ona moni rahi ‘o teie tuhaa fenua.

 
Te faaueraa mana nô te pâruru ‘i te mau parau haaputu ‘a te taata (RGPD) : te târena ‘ohipa nô 2019

E faaueraa mana ‘o tei haaâveâvehia mai ‘i Porinetia ‘ei mau ture ‘o te pâruru ‘i te mau parau haaputu ‘a te taata, ‘ua rêni te Haufenua ‘i te arata’iraa ‘e au ‘ia haamauhia nô teie faatureraa ‘âpî.
Te mau faaotiraa ‘e ravehia rûhia ‘i 2019. E piti ia rêni faufaa rahi : ia tâpurahia te mau piha a te Hau e tâna feiâ ‘ohipa ‘i roto ‘i te faaueraa a te RGPD e te pâpûraa ‘o tô râtou ti’araa mana. Nô 2019, ‘e nâ mua hia te mau piha a te Hau, tô te êa, te autâhi, te tiâau rave ‘ohipa a te Hau, te pû titauraa tute, te hâpiiraa, te ture ‘ohipa, te ‘ohipa fenua e te û’i ‘apî. Te toe ‘i muri a’e ia.
E hâpii e ‘e haapaarihia te feiâ ‘e ‘ohipa ‘i roto ‘i teie ‘opuaraa RGPD ‘ei feiâ auraro pâpû ‘e ‘o te ‘ore roa râtou ‘e haaparare ‘i te mau parau huna ‘o te taata ‘e te pârururaa ‘i te ti’araa mana ‘o te hui’a.
Ia pâpû ‘e feiâ ‘e mau ra ‘i te mana te nehenehe ‘e tomo ‘i roto ’i te mau parau haaputu ‘o te taata. Ia faanahohia ia te pu’etau turamaraa ‘i te feiâ ‘e ‘ohipa noa atu ‘i ni’a ‘i te mau titauraa parau, e nehenehe roa te reira ‘e hamata ‘i 2019 nei. E faahepohia ‘ia tere teie ‘ohipa nô 2020. O te nuuraa teie nô te mau râve’a rorouira ‘e faa’ohipahia nei ‘i teie taime.

 
Faaineineraa ‘i te huima’ona ‘e tere nô te heiva tu’aro ‘o Pâtîtîfâ

O Hamoa te fenua ‘e fârii mai ‘i te huima’ona nô te 16raa ‘o te heiva tu’aro ‘o Pâtîtîfâ ‘e tupu ‘i te 6 e tae atu ‘i te 20 ‘o tiurai 2019. Te faaieine nei te COPF e te Hau fenua ‘i teie tere ‘a tô tâtou hui ma’ona.
E tere faahiahia teie nô Porinetia, ‘inaha ‘o teie te fârereiraa rahi nô te huitû’aro ‘o tô tâtou tuhaa moana, ‘e te ho’i faahouraa ho’i  tâtou ‘i roto ‘i te faanahoraa tu’aro ‘o tei ‘erehia e tâtou ‘i te  heiva-rii tu’aro ‘i tupu na ‘i Vanuatu ‘i 2017 ra. O te tumu rahi ia ‘e faataa ai te Hau fenua ‘i te hô’ê tapura faufaa rava’i nô te manuiaraa te tere ‘a tô tâtou huima’ona.
Te tapura faufaa ‘i numerahia e te COPF 130 500 000 toata nô te rahiraa ‘e 500 taata, ma’ona e te mau ‘âpee, e 26 ‘amaa tu’aro, te tuhaa ‘e amohia ‘e te Hau fenua 120 000 000 toata. Te toe nâ te tahi rii mau taiete tivira ‘e faarava’i, mai ia Air Tahiti Nui nô te uta a tu ia ‘i te mau ma’ona.
I tiurai ‘i te 7 ‘e ‘iriti ai, nô te roaraa ‘e piti hepetoma ‘e hope ‘i tiurai ‘i te 20. Noa atu e ‘ua ‘ite hia atu te hô’ê taere raa ‘o te mau paturaa ‘i reira ‘aita te COPF ‘e mana’ona’o ra ‘i te ôti ‘o tâ râtou ‘ohipa, ‘ia tae ‘i te mahana ‘avariraa. Ua pâpû ato’a ho’i e ‘e tupu te heiva tu’aro Commonwealth ‘i tauâ ato’a pu’e mahana ra ‘i Apia, ‘e noho ia tô tâtou feiâ ‘i roto ‘i te pûhaparaa ‘a te ‘etaretia Metoti ‘o Hamoa. E maha tahua tu’aro ‘o tei tâpe’ahia mai : ‘i te ‘oire pû iho ‘o Apia, Apia Park nô te tu’aro tau-toru, te one pâ’i pôpô, te haama’ona, te faahoro pôpô, te ta’iri pôpô, te hui pôpô, te pâ’i pôpô, ‘i te ‘oire ‘o Faleata, te tu’e pôpô, te ‘au, te badminton, te tâ’iri pôpô ‘i ni’a patu, te te’a, te taputo tâpône, te âmo tâpau, te ta’iri pôpô ‘iri, te moto korea, te pôpô ‘ete, ‘i te tairoto Sheraton pure ocean, nô te vaa, te tâ’ie e te ‘au, ‘i ni’a ‘i te motu Savai, nô te motoraa.
Te vâhi ‘âpî i’ teie heiva, ‘o te ôraa mai ia ‘o Auteraria ‘e ‘o Aotearoa ‘i roto e 8 ‘amaa tu’aro, a tahi nei teie nau fenua rarahi nô Pâtîtîfâ nei a ‘amui mai ai ‘i roto ‘i te heiva nui ‘o Patitifa.
 

Tauiraa târena 2019 ‘o te mau fârereiraa tu’aro a te Fenua nei

Nâ roto atu ‘i te mau fârereiraa tu’aro ‘o te hô’ê ato’a ia tumu nô te pa’epa’e ‘i te ‘imiraa faufaa a Porinetia. Nâ roto atu ‘ia na ‘e tupu ato’a mai ai te autâhô’ê tôtiare, ‘e nâ na ho’i ‘e faateitei ‘i te roo maitai ‘o te nunaa Maohi nâ te ara.
Ua faaotihia ‘e faaô ‘i roto ‘i te tarena ‘o te mau fârereira rahi ‘o te tu’aro ‘e pae ta’urua, ‘o tei ‘ore na ‘i tau’ahia ‘i mua a’e nei, nô te mau tumu ‘e rave rau : te horo atea nô Moorea, te Magareva Pearl trail, te Saga, e te hoeraa vaa Te Aito e te Super Aito.