12 matahiti i te fare 'auri, teie te fa'aotira'a o tei topa i ni'a i te tua o Jean-Paul M, 46 matahiti.
PAPEETE, le 10/09/2015 - E 6 mau ohipa o tei ha'ava hia no teie mau ha'avara'a hara rahi. Ua 'omua hia te reira a mahana piti, na roto i te hi'opo'ara'a i te parau no teie ta'ata o tei mafera i te tamahine a tona tua'ana i te matahiti 2013. Ua rave oia i teie mau 'ohipa tano 'ore i te mau po ato'a i roto i te are'a 'ava'e fepuare-me. Ua fa'aoti te tiripuna e tape'a iana i Nu'utania no te ho'e maorora'a e 12 matahiti.
Teie te torura'a o te taime, i teie matahiti, a fa'atupu hia teie mau ha'avara'a hara rahi i te fenua nei. No te ho'e maorora'a e piti hepetoma, e hi'opo'a hia te parau no te mau mafera'a e te mau ha'apohera'a ta'ata o tei tupu na i teie matahiti i topa a'e nei. E 6 mau 'ohipa o tei tape'a hia no teie haerera'a.
No te 'omuara'a i te ha'avara'a hara rahi, ua hi'opo'a hia, te parau no teie ta'ata Jean-Paul M, 46 matahiti tona i teie mahana. I te matahiti 2013, mai te 'ava'e no fepuare tae atu i te 'ava'e no me, ua mafera noa na oia i te tamahine a tona tua'ana, i te mau po ato'a, i Faaa.
Aita ta teie ta'ata e vahine, e, aita e 'ohipa ato'a ho'i. Te vahi fifi, ua pu'e noa te tahi mau hoho'a faufau i ni'a i tana roro uira, o tana ia i mata'ita'i noa na. E mai te mea ra, te vai nei teie tamahine i te fare, rave atu ra oia i teie mau ohipa i ni'a iana. Ua tupu teie mau ohipa i roto i te fare a tona metua vahine, te mama ru'au ato'a ra no teie tamahine. E nana i fa'aara i te mau muto'i farani, inaha, ho'e po, ua 'ite oia i tana mo'otua i roto i te fare pape o tei horoi ra iana. I muri iho, ua ta'oto oia i piha'i iho i tana mo'otua e aita ato'a te reira i fa'a'otohe i tana tamaiti.
Piti mahana, to te mau ha'ava hi'opo'ara'a i teie 'ohipa e ua topa mai te fa'aotira'a i te pae avatea, a mahana toru ra, 12 matahiti fare 'auri na Jean-Paul M.
Teie te torura'a o te taime, i teie matahiti, a fa'atupu hia teie mau ha'avara'a hara rahi i te fenua nei. No te ho'e maorora'a e piti hepetoma, e hi'opo'a hia te parau no te mau mafera'a e te mau ha'apohera'a ta'ata o tei tupu na i teie matahiti i topa a'e nei. E 6 mau 'ohipa o tei tape'a hia no teie haerera'a.
No te 'omuara'a i te ha'avara'a hara rahi, ua hi'opo'a hia, te parau no teie ta'ata Jean-Paul M, 46 matahiti tona i teie mahana. I te matahiti 2013, mai te 'ava'e no fepuare tae atu i te 'ava'e no me, ua mafera noa na oia i te tamahine a tona tua'ana, i te mau po ato'a, i Faaa.
Aita ta teie ta'ata e vahine, e, aita e 'ohipa ato'a ho'i. Te vahi fifi, ua pu'e noa te tahi mau hoho'a faufau i ni'a i tana roro uira, o tana ia i mata'ita'i noa na. E mai te mea ra, te vai nei teie tamahine i te fare, rave atu ra oia i teie mau ohipa i ni'a iana. Ua tupu teie mau ohipa i roto i te fare a tona metua vahine, te mama ru'au ato'a ra no teie tamahine. E nana i fa'aara i te mau muto'i farani, inaha, ho'e po, ua 'ite oia i tana mo'otua i roto i te fare pape o tei horoi ra iana. I muri iho, ua ta'oto oia i piha'i iho i tana mo'otua e aita ato'a te reira i fa'a'otohe i tana tamaiti.
Piti mahana, to te mau ha'ava hi'opo'ara'a i teie 'ohipa e ua topa mai te fa'aotira'a i te pae avatea, a mahana toru ra, 12 matahiti fare 'auri na Jean-Paul M.
HA'APOHERA'A TA'ATA TE TUMU PARAU I HI'OPO'A HIA MAI INANAHI MAI A
E piti mahana, o tei rave hia no te hi'opo'a i te parau no te ho'e taure'are'a e 25 matahiti, o tei ha'apohe i tona metua vahine, 48 matahiti e tona tuahine, 14 matahiti. Ohipa o tei tupu na, i te po mahana pae 30 no atete i te matahiti 2013.
22 matahiti to teie taure'are'a, i taua tau ra, e ua patia pohe roa oia i tona metua vahine e tona tuahine i roto i to raua ta'otora'a, ma te fa'a'ohipa i te tipi. Ia au i te mau titorotorora'a, ua riri teie taure'are'a i tona metua vahine, hau oia a rave ai i teie mau 'ohipa. Inaha, aita tona mama i horo'a i te taviri o te pere'o'o. E, mai te mea ra, tei roto ato'a tona tuahine i te fare i taua 'aru'i ra, ha'apohe a'e ra ato'a oia iana.
Po'ipo'i a'e mahana ma'a, nana ihoa i haere i farerei i te mau muto'i farani, no te fa'ati'a i te 'ohipa o tana i rave, e ua pata ato'a oia i te tahi mau hoho'a no te fa'a'ite i te mau muto'i farani.
E topa te fa'aotira'a a te mau ha'ava, i ni'a i teie 'ohipa, i teie ahiahi nei. E riro ra oia i te fa'aea i te fare tape'ara'a tae atu i tona mahana hope'a.
22 matahiti to teie taure'are'a, i taua tau ra, e ua patia pohe roa oia i tona metua vahine e tona tuahine i roto i to raua ta'otora'a, ma te fa'a'ohipa i te tipi. Ia au i te mau titorotorora'a, ua riri teie taure'are'a i tona metua vahine, hau oia a rave ai i teie mau 'ohipa. Inaha, aita tona mama i horo'a i te taviri o te pere'o'o. E, mai te mea ra, tei roto ato'a tona tuahine i te fare i taua 'aru'i ra, ha'apohe a'e ra ato'a oia iana.
Po'ipo'i a'e mahana ma'a, nana ihoa i haere i farerei i te mau muto'i farani, no te fa'ati'a i te 'ohipa o tana i rave, e ua pata ato'a oia i te tahi mau hoho'a no te fa'a'ite i te mau muto'i farani.
E topa te fa'aotira'a a te mau ha'ava, i ni'a i teie 'ohipa, i teie ahiahi nei. E riro ra oia i te fa'aea i te fare tape'ara'a tae atu i tona mahana hope'a.
APO'ORA'A HAU FENUA
Ha’amaura’a i te mau Tomite hi’opo’a a te mau ‘Oire i te mau tapura ‘ohipa ha’amaita’ira’a i te mau tahora.
Ua ha’amana te ‘Apo’ora’a a te mau Fa’atere hau i te ha’amaura’a i te mau Tomite hi’opo’a a te mau ‘Oire i te mau tapura ‘ohipa no te tamara’a e no te ha’amaita’ira’a i te mau tahora no Tahiti.
Ua fa'arii mana ato’a te ‘Apo’ora’a a te mau Fa’aterehau i te huru fa’ati’ara’a o tei ravehia e te Fa’aterera’a no te Patura’a e no te ‘Arutaimareva i te ho’e Tomite no te tamara’a i te mau tahora rarahi o te nehenehe e fa’atupu i te mau ‘ati i Tahiti nei.
Tapura 'ohipa no te fa'a'apira'a i te OPH
Te tamau noa nei te OPH i tana tapura 'ohipa no te fa'a'apira'a i tana 'aua tahito. Ta'na tapura 'ohipa e rave nei, no ni'a ia i te :
• te fa'a'apira'a i te mau 'ohipa no te titi'ara'a i te mau pape viivii no te mau pu nohora'a no Vaitemanu e Vaitavatava;
• te fa'a'apira'a i te te'a e te tapo'i punu fare no te nohora'a no Papatea;
• te fa'a'apira'a i te 'auri fa'atorora'a pape inu no te nohora'a i Nahoata.
Ua matutuhia te reira mau tapura 'ohipa i ni'a i te faito 127 mirioni toata farane, e nehenehe ai i taua mau nohora'a ra ia tano fa'ahou i ni'a i te mau titaura'a a te ture i te pae no te mapuruaea e no te parurura'a. Te ho'o no te reira tapura 'ohipa e amohia mai ia 100 % e te Hau fenua. E oti mai taua mau tapura 'ohipa ra i roto i na 10 'ava'e te maoro.
Ture ‘Ai’a i ni’a i te ‘itera’a i te mau toro’a rahu’a
Ua vauvau atu te Fa’aterehau no te Ta’ere, i te ho’e ‘opuara’a ture ‘Ai’a i ni’a i te ha’afaufa’ara’a i te totaiete rahu’a no te tahi mau tu’ura’a mana’o no roto mai i te farereira’a HONO RAHU’A. Ha’amatahia mai te tiunu 2014 maira, ua riro na taua tapura ‘ohipa ra, ei ‘uputa no te mau ‘aito no te ao o te ta’ere e o te mau rahu'ara'a no te fa'a'ite mai i te mau mana’o tu’u o te ti’atunu, i roto i te fa’aroara’a i te ferurira’a mana’o o tei arata’ihia mai i te 2 009 ra, i roto i te mau ti’a fa’atere no te ta’ere, no te horo’a i te tahi hutira’a aho ‘api i te porotita no te ta’ere. E 3 tumu parau i feruri hia, ‘oia ho’i : te ‘itera’a i te papa ture a te rahu’a, te tauturura’a i te fa’arava’ira’a faufa’a a te ta’ere e te ha’afaufa’ara’a i te faufa’a tupuna materia ‘ore. Te fa o te ‘opuara’a « ture ‘Ai’a » o tei vauvauhia mai, o te fa’a’ohipara’a ia i na tumu ferurira’a mana’o matamua e piti.
E tu’uhia’tu taua ‘opuara’a ture ra i roto i te Tomite Matutu Ti’arau Matau’i, e i muri mai, i roto i te ‘Apo’ora’arahi no Porinetia farani.
Ha’amaura’a i te mau Tomite hi’opo’a a te mau ‘Oire i te mau tapura ‘ohipa ha’amaita’ira’a i te mau tahora.
Ua ha’amana te ‘Apo’ora’a a te mau Fa’atere hau i te ha’amaura’a i te mau Tomite hi’opo’a a te mau ‘Oire i te mau tapura ‘ohipa no te tamara’a e no te ha’amaita’ira’a i te mau tahora no Tahiti.
Ua fa'arii mana ato’a te ‘Apo’ora’a a te mau Fa’aterehau i te huru fa’ati’ara’a o tei ravehia e te Fa’aterera’a no te Patura’a e no te ‘Arutaimareva i te ho’e Tomite no te tamara’a i te mau tahora rarahi o te nehenehe e fa’atupu i te mau ‘ati i Tahiti nei.
Tapura 'ohipa no te fa'a'apira'a i te OPH
Te tamau noa nei te OPH i tana tapura 'ohipa no te fa'a'apira'a i tana 'aua tahito. Ta'na tapura 'ohipa e rave nei, no ni'a ia i te :
• te fa'a'apira'a i te mau 'ohipa no te titi'ara'a i te mau pape viivii no te mau pu nohora'a no Vaitemanu e Vaitavatava;
• te fa'a'apira'a i te te'a e te tapo'i punu fare no te nohora'a no Papatea;
• te fa'a'apira'a i te 'auri fa'atorora'a pape inu no te nohora'a i Nahoata.
Ua matutuhia te reira mau tapura 'ohipa i ni'a i te faito 127 mirioni toata farane, e nehenehe ai i taua mau nohora'a ra ia tano fa'ahou i ni'a i te mau titaura'a a te ture i te pae no te mapuruaea e no te parurura'a. Te ho'o no te reira tapura 'ohipa e amohia mai ia 100 % e te Hau fenua. E oti mai taua mau tapura 'ohipa ra i roto i na 10 'ava'e te maoro.
Ture ‘Ai’a i ni’a i te ‘itera’a i te mau toro’a rahu’a
Ua vauvau atu te Fa’aterehau no te Ta’ere, i te ho’e ‘opuara’a ture ‘Ai’a i ni’a i te ha’afaufa’ara’a i te totaiete rahu’a no te tahi mau tu’ura’a mana’o no roto mai i te farereira’a HONO RAHU’A. Ha’amatahia mai te tiunu 2014 maira, ua riro na taua tapura ‘ohipa ra, ei ‘uputa no te mau ‘aito no te ao o te ta’ere e o te mau rahu'ara'a no te fa'a'ite mai i te mau mana’o tu’u o te ti’atunu, i roto i te fa’aroara’a i te ferurira’a mana’o o tei arata’ihia mai i te 2 009 ra, i roto i te mau ti’a fa’atere no te ta’ere, no te horo’a i te tahi hutira’a aho ‘api i te porotita no te ta’ere. E 3 tumu parau i feruri hia, ‘oia ho’i : te ‘itera’a i te papa ture a te rahu’a, te tauturura’a i te fa’arava’ira’a faufa’a a te ta’ere e te ha’afaufa’ara’a i te faufa’a tupuna materia ‘ore. Te fa o te ‘opuara’a « ture ‘Ai’a » o tei vauvauhia mai, o te fa’a’ohipara’a ia i na tumu ferurira’a mana’o matamua e piti.
E tu’uhia’tu taua ‘opuara’a ture ra i roto i te Tomite Matutu Ti’arau Matau’i, e i muri mai, i roto i te ‘Apo’ora’arahi no Porinetia farani.
PARAU HURU RAU
PORITITA
E ha'amau o Edouard Fritch i tana pupu poritita i teie mau 'ava'e i muri nei. No reira, i te 19 no tetepa i muri nei, te titau manihini nei oia e tona mau ti'a ia outou, e ia 'amui mai i taua mahana ra, no te hi'o mai i te mau reini e ti'a i te rave no teie pupu poritita 'api. E ha'amata teie farereira'a mai te hora 8 i te po'ipo'i, i te fare 'oire no Pirae.
TAHUA NATIREVA
I te fenua Papua Niu Tinea, i reira te tupura'a ia te 5raa o te rurura'a rahi a te mau fenua no Patifita. I te mahana toru ra, ua farerei atu te peretiteni no te Hau Fenua, Edouard Fritch i te fa'atere hau no te fenua no Aotearoa, Murray McCully. Rave rahi mau tumu parau i tuatapapa hia e raua. A tahi roa, i ni'a i te hutira'a mai i te tahi niuniu fa'atoro na raro i te moana 'api, ua fa'a'ite o Edouard Fritch i tona hia'aira'a rahi e ia rave hia te reira i te fenua nei. 'Opuara'a o tei fari'i maita'i nei e teie fa'atere hau. E a piti, i ni'a i te parau e ia riro o Porinetia ei mero papu i roto i teie rurura'a a te mau fenua no Patifita, ua ha'apapu mai o Murray McCully i te turu papura'a a te fenua no Aotearoa. Na roto i teie tau'ara'a parau, ua ha'apapu ato'a teie fa'atere hau no Aotearoa, e tere mai oia i Porinetia nei i teie mau 'ava'e i muri nei.
RAVA'AI
Ho'e parau tu'ite 'api o tei fa'anaho hia mai, na te feia tautai o tei fa'a'ohipa i ta ratou mau poti marara, pi'i hia, te BCPC. 13 mau piahi o tei ha'amata i ta ratou ha'api'ipi'ira'a, a monire. Ta ratou tauto'ora'a, maoti ra, ia roa'a i ta ratou parau tu'ite i te hope'ara'a. Ta'a noa atu i te reira, tei roto ato'a te tahi mau piahi e ha'api'i nei i te 'ohipa tapena, i te tau ha'api'ipi'ira'a, no te ho'e maorora'a e 3 'ava'e. I muri iho, titau hia ia ratou i te fa'a'ohipa i ta ratou mau ha'api'ipi'ira'a, hau a roa'a mai i ta ratou parau tu'ite, te BC 3000, ia parau ana'e hia.
FA'ARAVA'AIRA'A FAUFA'A
I raro a'e i te tamaru no te fare 'apo'ora'a rahi, ua fa'atupu na te fa'a'ite'itera'a fa'ata'a hia na te feia e 'opua ra i te ha'amau i ta ratou mau taiete. Ua 'amui mai te mau pu 'ohipara'a ato'a e nehenehe e tauturu e, e arata'i ia ratou. Piti mahana, o tei fa'anaho hia no teie fa'a'ite'itera'a o tei hope inanahi i te pae avatea.
PORITITA
E ha'amau o Edouard Fritch i tana pupu poritita i teie mau 'ava'e i muri nei. No reira, i te 19 no tetepa i muri nei, te titau manihini nei oia e tona mau ti'a ia outou, e ia 'amui mai i taua mahana ra, no te hi'o mai i te mau reini e ti'a i te rave no teie pupu poritita 'api. E ha'amata teie farereira'a mai te hora 8 i te po'ipo'i, i te fare 'oire no Pirae.
TAHUA NATIREVA
I te fenua Papua Niu Tinea, i reira te tupura'a ia te 5raa o te rurura'a rahi a te mau fenua no Patifita. I te mahana toru ra, ua farerei atu te peretiteni no te Hau Fenua, Edouard Fritch i te fa'atere hau no te fenua no Aotearoa, Murray McCully. Rave rahi mau tumu parau i tuatapapa hia e raua. A tahi roa, i ni'a i te hutira'a mai i te tahi niuniu fa'atoro na raro i te moana 'api, ua fa'a'ite o Edouard Fritch i tona hia'aira'a rahi e ia rave hia te reira i te fenua nei. 'Opuara'a o tei fari'i maita'i nei e teie fa'atere hau. E a piti, i ni'a i te parau e ia riro o Porinetia ei mero papu i roto i teie rurura'a a te mau fenua no Patifita, ua ha'apapu mai o Murray McCully i te turu papura'a a te fenua no Aotearoa. Na roto i teie tau'ara'a parau, ua ha'apapu ato'a teie fa'atere hau no Aotearoa, e tere mai oia i Porinetia nei i teie mau 'ava'e i muri nei.
RAVA'AI
Ho'e parau tu'ite 'api o tei fa'anaho hia mai, na te feia tautai o tei fa'a'ohipa i ta ratou mau poti marara, pi'i hia, te BCPC. 13 mau piahi o tei ha'amata i ta ratou ha'api'ipi'ira'a, a monire. Ta ratou tauto'ora'a, maoti ra, ia roa'a i ta ratou parau tu'ite i te hope'ara'a. Ta'a noa atu i te reira, tei roto ato'a te tahi mau piahi e ha'api'i nei i te 'ohipa tapena, i te tau ha'api'ipi'ira'a, no te ho'e maorora'a e 3 'ava'e. I muri iho, titau hia ia ratou i te fa'a'ohipa i ta ratou mau ha'api'ipi'ira'a, hau a roa'a mai i ta ratou parau tu'ite, te BC 3000, ia parau ana'e hia.
FA'ARAVA'AIRA'A FAUFA'A
I raro a'e i te tamaru no te fare 'apo'ora'a rahi, ua fa'atupu na te fa'a'ite'itera'a fa'ata'a hia na te feia e 'opua ra i te ha'amau i ta ratou mau taiete. Ua 'amui mai te mau pu 'ohipara'a ato'a e nehenehe e tauturu e, e arata'i ia ratou. Piti mahana, o tei fa'anaho hia no teie fa'a'ite'itera'a o tei hope inanahi i te pae avatea.